“Reggie is nog altijd een rolmodel”

Op 29 april zou Reggie Williams 70 jaar zijn geworden. Hij overleed echter in februari 1999 in het AMC in Amsterdam aan de gevolgen van aids. De Amerikaanse aidsactivist ontmoette in 1992 de Duitse Amsterdammer Wolfgang Schreiber. Met diens herinneringen aan Reggie Williams (1951–1999) komt deze weer even tot leven.

Het is juli 1992. In Amsterdam vindt de Wereld Aids Conferentie plaats. Eigenlijk zou die in de Verenigde Staten plaatshebben, maar door een inreisverbod voor mensen met hiv werd het op het laatste moment verplaatst naar Amsterdam. Wolfgang Schreiber, dan 34 jaar, is er een van de vrijwilligers. Hij heeft ruim een jaar eerder, in februari 1991, afscheid moeten nemen van zijn geliefde, Nasser, die overleed aan de gevolgen van aids. Zelf is Wolfgang op dat moment bijna twee jaar positief.

Fotografie Desiree Engelage

Flirten

“In de week van de conferentie organiseerde Strange Fruit (een zelfhulporganisatie voor LHBTI’ers van kleur en/of met een migratie-achtergrond, red.) een dansavond in het pand van het COC in Amsterdam”, vertelt Wolfgang. “Ik weet het nog als de dag van gisteren. Het was tegen het einde van de avond en ik was in mijn eentje aan het dansen. Aan de bar zat een mooie zwarte meneer die steeds mijn kant op keek. Al dansend draaide ik me om; flirtte hij met iemand achter me? Maar nee, daar was niemand. Ik dacht dat het een Surinamer was, dus toen ik op hem afstapte, sprak ik ’m in het Nederlands aan. Ik zei dat het een heel internationale avond was, omdat ik iemand in het gastenboek had zien staan uit San Francisco. ‘Well, that’s me’, reageerde hij. Er was er snel een klik tussen ons. Na afloop van de dansavond is Reggie met me meegegaan naar huis, achter op mijn fiets.”

Duitsland

Reggie Williams is directeur van de National Task Force on AIDS Prevention, de eerste landelijke black-gay-aidsorganisatie in de VS, en in Amsterdam vanwege de wereldconferentie. Het plan is om aansluitend met een aantal Amerikaanse vrienden een weekje naar Berlijn te gaan. “Ik kon niet mee”, vertelt Wolfgang. “Ik moest namelijk naar Freiburg, in Zuid-Duitsland, om les te geven op een zomerschool. Reggie heeft toen zijn reis naar Berlijn afgezegd om met mij mee te kunnen gaan.”

Voor het vertrek naar Duitsland trekt Reggie een paar dagen in bij Wolfgang. “Onderweg naar mij verstuikte hij zijn voet, waardoor hij op mij moest leunen. Was dat een teken? Zou ik een steun voor hem moeten zijn? Ik heb daar toen wel over nagedacht, en besloten dat ik dat zou willen zijn als dat zo ver zou komen.”

Fotografie Desiree Engelage

Verhuizing

Na een fantastische week samen in Freiburg vertrekt Reggie naar de VS om aansluitend op vakantie te gaan met zijn partner. Al die tijd hoort Wolfgang niets van hem. “Vreselijk was dat. Maar na die vakantie belde hij me gelukkig weer en ik ben toen een paar weken naar San Francisco gegaan. We logeerden samen in het huis van vrienden. Ik wilde namelijk niet in het echtelijk bed slapen, ook al ging het al niet meer zo goed tussen Reggie en zijn toenmalige partner. Niet veel later zijn ze uit elkaar gegaan. In 1993 heb ik een halfjaar onbetaald verlof opgenomen en bij Reggie gewoond.”

Eigenlijk mag Wolfgang vanwege de inreisbeperkingen de Verenigde Staten niet in. “Ondanks dat het me steeds lukte om binnen te komen, zou ik natuurlijk geen verblijfsvergunning krijgen. Dus als Reggie en ik langer samen wilden zijn, zou hij naar Nederland moeten verhuizen.” Begin ’94 is het zover: Reggie besluit om gezondheidsredenen – hij is eind 1993 voor het eerst behoorlijk ziek – te stoppen met werken en te vertrekken naar Amsterdam.

Schuldgevoel

“Het was een goede tijd”, vertelt Wolfgang. “Reggie werd goed opgenomen door mijn vrienden en vriendinnen. Maar ik had niet goed door dat Reggie het toch wel moeilijk had. Hij had last van een schuldgevoel – hij was nog in leven en kon zelfs naar Europa verhuizen, terwijl zoveel vrienden en strijdmakkers van hem waren overleden. Daar worstelde hij erg mee. Daarbij was hij net gestopt met werken, en woonde hij in een vreemde stad in een vreemd land.” Het gaat beter met Reggie als hij zich aansluit bij Strange Fruit. “Daar kon hij actief worden, in een groep met allerlei kleuren. Daar voelde hij zich thuis. Net zoals hij zich thuis voelde in de coffeeshop van de Christmas Twins in de Utrechtsedwarsstraat; dat was een beetje zijn tweede huiskamer.”

Weggelopen

Begin ’95 gaat het onverwacht niet goed met Reggie en wordt hij met spoed opgenomen op de intensive care van het AMC. Hij heeft PCP en wordt in een kunstmatig coma gebracht. “Het was verschrikkelijk. En ik was heel bang dat ze Reggie niet goed zouden behandelen omdat hij zwart was. Ik had wat dat betreft slechte ervaringen rondom het overlijden van Nasser, die uit Algerije kwam. Ik heb dus direct aangegeven dat Reggie niet zomaar de eerste de beste zwarte jongen uit de Bijlmer was, maar de directeur van een aidsorganisatie in de VS en dat heel Amerika in rep en roer was.”

Reggie overleeft het op het nippertje – en presteert het zelfs om weg te lopen uit het AMC. “Dat laat wel zien hoe hij was”, vertelt Wolfgang lachend. “Toen hij zich wat beter voelde, heeft hij z’n infusen losgetrokken en bij de balie gezegd dat hij even weg was. We zijn hem gaan zoeken, tot ik werd gebeld door een van de Christmas Twins. Reggie was in de coffeeshop en zij hadden gezien dat er nog infuusbuisjes in zijn armen zaten… Toen we hem kwam halen, keek hij ons aan met zo’n blik van ‘what’s the problem?’.”

Fotografie Desiree Engelage

Biondo, biondo!

Het herstel duurt ongeveer een jaar, een periode die een zware wissel trekt. In 1996 wordt bij Reggie darmkanker geconstateerd en volgen een operatie en een stoma. In het najaar, als het weer wat beter gaat, gaan ze samen met twee vrienden naar Italië. “Een vriend en ik gingen met de auto, een vriendin en Reggie volgden met het vliegtuig. Toen we hen in Milaan op het vliegveld stonden op te wachten, kwam Reggie daar met geblondeerd haar en een blonde snor de aankomsthal ingelopen. Ik schrok me kapot! Maar de Italianen bleken het prachtig te vinden. Die riepen alleen maar ‘biondo, biondo!’, alsof ze niet zagen die hij zwart was. Dat haalde bij mij wel de spanning weg die ik had om met Reggie in het misschien wel racistische Italië op vakantie te gaan.”

Laatste reis

In 1998 krijgt Reggie last van de bijwerkingen van de darmoperatie en de bestralingen. Dagelijks moet hij naar het ziekenhuis vanwege oedeem in zijn benen. “Het enige mooie dat jaar was – naast de week van de Gay Games – ons geregistreerd partnerschap, in oktober. Ondanks dat het zwaar was, kon Reggie genieten van de momenten dat het wat beter ging. En hij genoot van het bezoek vanuit Amerika en was altijd blij als ik er was. Maar ik kon het soms bijna niet meer opbrengen.”

In december 1998 reizen ze voor de laatste keer naar de Verenigde Staten. Na opnieuw een opname in het ziekenhuis in de VS vliegen ze terug naar Amsterdam. “Een vreselijke vlucht. We mochten als eersten aan boord, maar vervolgens werd Reggie door iedereen aangestaard. Die blikken spraken boekdelen… totale afschuw. Gelukkig heeft Reggie daar niet veel van gemerkt, anders was hij ontploft.”

Eenmaal terug in Amsterdam gaat het slechter en slechter en al snel wordt Reggie overgebracht naar het AMC, waar hij op 7 februari 1999 overlijdt. “In dezelfde maand als Nasser, acht jaar later”, zegt Wolfgang nuchter. “En op de eerste National Black HIV/AIDS Awareness Day in de Verenigde Staten, een bijzonder toeval. Terugkijkend ben ik blij dat ik de jaren met Reggie heb gehad. Ik heb in ’92 de goede beslissing genomen. Ondanks dat het zwaar was, was het zeker de moeite waard.”

Herdenken

In 2001, het jaar dat Reggie 50 zou zijn geworden, organiseert Wolfgang, samen met een vriendin, een eerste tentoonstelling in Los Angeles. “Ik had een huis vol met video’s en stukken die hij had geschreven; ik vond dat ik daar iets mee moest doen.” Er volgen nog enkele tentoonstellingen, onder meer in Reggie’s oude woonplaats Cincinnati, in 2010. “Dat wilde ik doen voor zijn familie die hem altijd heeft gesteund.” Ook heeft Wolfgang een website over Reggie en heeft hij samen met Amerikaanse vrienden een herdenkingsbijeenkomst via Zoom georganiseerd op 29 april jongstleden. “Reggie is nog altijd een rolmodel voor jonge zwarte Amerikanen. Het is ongelooflijk hoe hij meer dan twintig jaar na zijn dood nog zo bekend is. Dat is heel bijzonder.”

Meer informatie over het leven van Reggie Williams is te vinden op reggiewilliams.net.