Een column schrijven is best een worsteling, voor mij tenminste. Ik lees met enige afgunst mijn favoriete columns, die vaak met een enorm gemak te lijken zijn neergepend. Toch begin ik elke keer met amateuristische (over)moed te schrijven aan een interessant, goed geschreven, origineel, kritisch en relevant stuk. Geen wonder dat het dan een worsteling wordt. Maar ik blijf het doen omdat het me dwingt mijn eigen gedachten en opvattingen tegen het licht te houden; eenmaal neergepend blijkt een idee toch niet zo briljant te zijn en een opvatting nog wat inconsistenties te bevatten.
De eerste vraag is altijd: waar moet het over gaan? Welk onderwerp bindt mij en jou, de lezer? En hoe denken we daar allebei over, welke waarden liggen eronder? Ik kan er van uit gaan dat we die delen, omdat jij het blad leest waar ik voor schrijf. Maar de relatie tussen schrijver en lezer krijgt pas vorm als ik onze gedeelde waarden zo nu en dan bevestig.
Een tweede vraag is de vorm. Of mijn stukje nu gezellig onderhoudend, tegendraads prikkelend of analytisch verhelderend wordt; het moet voor jou iets toevoegen. Respect voor mijn lezer vind ik belangrijk: ik ‘luister’ naar jou en kies mijn vorm en taal zorgvuldig, zodat jij ook naar mij wilt luisteren. En zo probeer ik een band op te bouwen. Jij moet het vertrouwen hebben dat ik mijn best doe, ik vertrouw erop dat jij leest wat ik wil vertellen. Anders wordt het schriftelijke zelfbevlekking en daar hebben we social media voor.
Wat een lange introductie naar wat ik eigenlijk wilde zeggen: wat fijn dat ik dit keer een onderwerp kreeg aangereikt! Vriendschap. Toen ik nadacht over wat ik daarover zou schrijven, schoot me vrij snel iets te binnen wat een vriend ooit tegen me zei. Het beste advies over vriendschap wat ik ooit heb gekregen. Dat vertel ik zo, want tegelijkertijd realiseerde ik me: dit zou een analyse worden.
Wat maakt een relatie tot een vriendschap? Er zijn boeken vol geschreven en heel wat films gemaakt over bijzondere, gevaarlijke en ontroerende vriendschappen. Hoe die ook begonnen, er is altijd een ‘onderwerp’: een gedeelde interesse, een ervaring, een situatie. Omdat je allebei als enige in de klas van poëzie houdt, omdat je op dezelfde afdeling werkt, of omdat je naar hetzelfde soort feestjes gaat. Maar dat is slechts een begin. Met mijn beste vrienden heb ik door allerlei omstandigheden heen contact gehouden. Met anderen is dat verwaterd. Het bleek dat we ontzettend leuk samen een feestje konden bouwen en elkaar dan helemaal aanvoelden. Maar tijdens een dinertje bleken we elkaar weinig te melden te hebben. Of die ene vriendin waarmee ik een band had omdat we allebei een nogal heftige jeugd hadden gehad. Omdat ik er vooral voor haar was als ze het moeilijk had, trok zij de conclusie dat dat de invulling van onze vriendschap was: zij praatte en ik luisterde. Als ik eens een probleem had, wuifde ze dat telkens weg als flauwekul.
En dat is een bruggetje naar het tweede punt: dezelfde onderliggende waarden hebben en respect voor elkaar. Want je kunt een onderwerp hebben, maar je moet er ook op kunnen vertrouwen dat je geïnteresseerd bent in elkaars denkbeelden en behoeften. En dat je het juist hartgrondig met elkaar oneens kunt zijn, juist omdat je aandachtig hebt geluisterd naar de redenering van de ander. Tijdens goede gesprekken ben ik zelf altijd geïnteresseerd in de gedachtegang van mijn vrienden, wat ze voelen, welke ervaringen hen tot een bepaalde mening brengt, en minder die mening zelf. En ik heb tegelijkertijd het vertrouwen dat dat wederzijds is.
Dat brengt me bij het advies waar ik het over had. Ik had schoon genoeg van het alleen maar luisteren naar de problemen van die vriendin, maar ik voelde een verplichting. Terwijl ik niet het vertrouwen had dat ze ooit mijn behoeften zou respecteren. Een vriend zei toen: “Bas, je moet omgaan met mensen die lief voor je zijn”. En zo simpel is het. Ik snapte wat ze bedoelde: ‘lief’ is niet het altijd met mij eens zijn, altijd gezellig zijn of nooit een verjaardag vergeten. Dat kan ook flink tegengas betekenen, of gewoon eens sacherijnig zijn. Omdat je het vertrouwen hebt dat je interesse hebt in elkaar en respect voor wat de ander doet en nodig heeft. En je beiden je best doet elkaar dat te geven.
Voor de eerste keer in mijn leven heb ik toen een relatie opzettelijk laten doodbloeden. Want toen ik dat advies gekregen had, kon ik er me niet meer toe zetten energie te steken in iets wat geen vriendschap bleek te zijn. Die energie steek ik liever in mijn vrienden: de mensen die lief voor me zijn.
Deze column verscheen eerder in hello gorgeous #33.
Tekst Bas Timmermans Illustratie Karina Grens
