Ronald Vos leert in 1980 Ronald Heitkamp kennen. “Het was eigenlijk meteen raak.” De relatie van de twee duurt, met een onderbreking, tot het overlijden van Ronald Heitkamp in 1992. “Hij zit in me; hij heeft mede gemaakt wie ik ben.” Ronalds verhaal brengt de andere Ronald weer even tot leven.
In 1980 komt Ronald Vos (57) op een feestavond van de Groningse afdeling van het COC voor het eerst Ronald Heitkamp (1954-1992) tegen. “Ik was toen 17, net uit de kast en de jongste vrijwilliger bij het COC in Groningen. We vierden een jubileum of zoiets, in Huize Maas. Daar heb ik Ronald voor de eerste keer gezien. Ik zag dat het een leuke vent was, maar verder trok hij niet direct al mijn aandacht.” De volgende dag heeft Ronald Vos bardienst bij het COC, als tegen half vijf de telefoon gaat. Iemand vraagt of de bar nog lang open is die middag. “Ik maakte er een geintje van, zo van ‘ja hoor, voor jou wel’. En toen even later Ronald binnenkwam, wist ik ineens weer: oh, dat was die leuke jongen van gisteravond.”
Foto uit archief Ronald Vos
De dan 26-jarige Ronald Heitkamp woont ook in Groningen en is werkzaam als arts-assistent Chirurgie in het Diakonessenhuis, nu het Martini Ziekenhuis. “Na die dag was het eigenlijk meteen raak”, vertelt Ronald met een glimlach op zijn gezicht. “Het was leuk, het was goed. Vrij kort na onze ontmoeting vertrok Ronald voor twee maanden naar Curaçao, waar hij eerder een deel van zijn coschappen had gedaan. Ik ben toen in zijn appartement gaan wonen, tijdelijk, maar toen hij terugkwam, ben ik gebleven. Maar we wilden ons allebei ook nog niet echt binden, dus we hadden ook zo her en der vriendjes. Uiteindelijk bleek dat we wel erg goed bij elkaar pasten.”
De nieuwe ziekte
Het is ook de tijd dat aids opkomt. “In die periode kwamen de eerste verhalen. Aanvankelijk speelde het bij ons nog niet zo; het was een beetje een ver-van-ons-bedshow.” De nieuwe ziekte komt dichterbij wanneer beide Ronalds in Amsterdam terechtkomen. Ronald Vos gaat er in 1982 studeren en ‘de andere Ronald’ – zoals Ronald Vos hem nog altijd liefkozend noemt – begint in 1984 een huisartsenpraktijk in de Amsterdamse Jordaan. “We zaten in een gay-rijke omgeving. In die omgeving werd aids wel steeds meer aanwezig. Eerst nog een beetje veraf, totdat ook mensen in onze vriendenkring seropositief bleken te zijn.”
De andere Ronald staat bekend als homoseksuele huisarts en krijgt steeds meer jongens en mannen in de praktijk die seropositief blijken te zijn. “Hij was enorm begaan met het welzijn van een ander. Ik denk dat dat ook zijn kracht was als huisarts. En ondanks dat we thuis nooit in details spraken over wat er speelde in de praktijk, zag ik wel dat hij ermee worstelde. Hij kon niets doen, alleen er met al zijn aandacht zijn. Ook was hij als medicus actief bij een van de voorlopers van de Hiv Vereniging. Om kritisch feedback te geven en om te kijken wat ze zouden kunnen doen op het gebied van voorlichting. Dat was voor hem ook wel een manier om vorm te geven aan zijn onmacht en zijn betrokkenheid.”
Foto uit archief Ronald Vos
‘Ik moet je wat vertellen’
Hoe goed de Ronalds het ook hebben samen, toch komt er een moment dat ze uit elkaar gaan. “Ik denk dat dat vooral te maken had met het verschil in levensfasen waarin we op dat moment zaten. We kregen allebei een relatie met iemand anders en zijn toen apart gaan wonen. Het zal in 1985 of 1986 geweest zijn dat hij me zei: ‘Ik moet je wat vertellen. Ik ben seropositief.’ ‘Okay’, reageerde ik onthutst. Ik wist niet zo goed wat ik ermee aan moest. Hij zei er meteen achteraan dat ik er met niemand over mocht praten. Hij was bang voor de consequenties, voor wat mensen, zeker ook zijn patiënten, wel niet van hem zouden denken. Dat begreep ik wel, maar ik vond het niet fair dat ik er niet in vertrouwen met iemand over zou mogen praten. Ik strubbelde tegen en heb het gedeeld met mijn toenmalige vriendje en een vriendin. Ik heb me toen ook laten testen; ik bleek negatief te zijn. Voor Ronald moet het heel erg moeilijk zijn geweest. Hij was nog niet zo lang bezig met zijn eigen praktijk, had net zijn ideale praktijkpartner Lynn gevonden, had alles op de rit – en dat stortte nu min of meer in. Ook leverden zijn testuitslagen altijd veel stress op. Hij kon die resultaten natuurlijk heel goed interpreteren – en nu gingen ze over hemzelf.”
Geen issue
“In de jaren dat we geen stel waren, zijn we heel veel dingen samen blijven doen, zoals op vakantie gaan. En we kropen ook bij elkaar in bed. Op een zeker moment zaten we in een kroeg aan de Amstel, de Sjako. Onze beide relaties waren uit. We keken elkaar aan en bedachten dat het toch een beetje een rare situatie was: we houden van elkaar, we zijn heel veel samen – waarom beginnen we niet gewoon weer een relatie? Ronald verstilde en zei: ‘Je gaat toch geen relatie meer beginnen met iemand die weet dat hij doodgaat?’ Maar dat was voor mij helemaal geen issue. En dus werden we weer een stel. Dat voelde goed, dat klopte. En eigenlijk was er helemaal niet zoveel veranderd. We waren in al die jaren toch altijd heel erg nabij elkaar gebleven. De intimiteit tussen ons was groot, maar seks was zoeken. Dat had heel erg te maken met infectierisico’s. Ronald was heel erg bang om mij te infecteren – banger dan ik was om geïnfecteerd te worden, denk ik.”
Ronald Vos (foto Marjolein Annegarn)
“Wat ik van hem heb meegekregen, ligt op het gebied van leven, van liefhebben en van werken in een omgeving waar leven en dood ertoe doen”
Intense jaren
Ronald Heitkamp kiest er op een gegeven moment voor om niet meer geheimzinnig te doen over zijn status. “Verstoppen kon ook niet meer; het werd steeds zichtbaarder. En dat viel ook wel zo’n beetje samen met het moment dat hij stopte met zijn werk als huisarts. Het eerste jaar nadat hij was gestopt met zijn praktijk dacht hij af en toe nog te kunnen waarnemen, maar daar had hij al snel de energie niet meer voor. Toen heeft hij wel een knop omgedraaid: het is wat het is, ik weet dat ik nog maar een paar jaar te leven heb – daar wil ik een paar goede jaren van maken. En dat heeft hij ook gedaan.”
Het zijn een paar intense laatste jaren. “Hij kon steeds minder door een gebrek aan energie, en hij kampte met ernstige neurologische verschijnselen. Bovendien overleed zijn ex Fons plotseling en in diezelfde maand verongelukte onze nabije vriendin Han. Tropenjaren met betrekking tot afscheid nemen. Maar tegelijkertijd bracht dat ook zoveel in beweging in onze vriendenkring. Mensen sloten zich als het ware om hem, om ons, heen – dat was heel bijzonder. In termen van vriendschap was dat voor mij wel een van de meest bijzondere periodes in mijn leven en ik denk dat hij dat ook zo heeft ervaren. Hij werd ook steeds geloviger. Hij was van oorsprong katholiek, en naarmate hij minder kon, werden het spirituele en het geloof voor hem steeds belangrijker.”
Het afscheid
Zijn afscheid heeft Ronald, net als zoveel anderen in die tijd, zelf geregisseerd. “Het sterven zelf was een gevecht. Hij had gehoopt dat hij op morfine fluitend het leven zou verlaten. Helaas verliep dat uiteindelijk moeizaam. Maar hij is wel thuis overleden, op 2 juni 1992, te midden van de mensen die hem dierbaar waren, en door pater Van Kilsdonk – met wie hij een bijzonder contact had – voorzien van de laatste sacramenten. Het Lacrimosa van Mozart zacht op de achtergrond. Op het ‘Amen’ zijn laatste adem.
Ik denk met een heel dierbaar gevoel aan hem terug. En hij komt geregeld nog ter sprake. Ronald is nog altijd onderdeel van mijn leven. Wat ik van hem heb meegekregen, ligt op het gebied van leven, van liefhebben en van werken in een omgeving waar leven en dood ertoe doen. Dat heeft me mede gemaakt tot wie ik nu ben, wat ik gedaan heb en wat ik nu doe. Ik ben dankbaar dat hij in mijn leven was – en is.”
Foto uit archief Ronald Vos
WEER EVEN LEVEN
Wil je ook herinneringen ophalen aan een dierbare die is overleden aan de gevolgen van aids? Stuur ons dan een mail naar info@hellogorgeous.nl en we nemen contact met je op.
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #32.
Tekst Wim Don Fotografie Marjolein Annegarn
WEER EVEN LEVEN: Lees hier het verhaal van Hans die zijn vriend Jaap herdenkt uit hello gorgeous #31.
