Precies een kwart eeuw geleden kwamen Will en Gabi vanuit Groot-Brittannië naar Amsterdam voor de Wereld Aids Conferentie van 1992. Gewapend met camera, jong, naïef en boordevol idealen. Ze kijken terug op hun strijd en wijden daar een documentaire aan.
“We hadden geen idee waar we mee bezig waren, maar het voelde belangrijk”, vertelt Gabi Kent (48) over haar overweging om in 1992 een camera mee te nemen naar de Wereld Aids Conferentie in Amsterdam. Een camera, en vier tape cassettes om een hele week aan activisme mee vast te leggen: ze schiet in de lach als ze er 25 jaar later over vertelt.
Foto Henri Blommers
Samen met Will Nutland, nu 50, toen 25 jaar, kwam ze vanuit Norwich, een stadje in het oosten van Engeland, naar Amsterdam. “Wij waren activisten bij Act Up en maakten deel uit van een klein groepje. We voelden ons zo naïef en jong onderweg naar Amsterdam, waar we al die andere activisten van over de hele wereld zouden gaan ontmoeten.”
Will: “We hadden de Act Up-afdeling in Norwich zelf opgezet en werden aangespoord door activisten uit Parijs om naar Amsterdam te komen: we mochten niet achteroverleunen, we mochten die conferentie niet aan de farmaceutische industrie overlaten. Samen met zoveel mogelijk mensen die leefden met hiv en hun bondgenoten, moesten we daar van ons laten horen en komen opeisen wat we nodig hadden.”
Politiek ontwaken
De twee ontmoetten elkaar op de universiteit van Norwich en zijn sindsdien bevriend. Gabi: “Het was ons politiek ontwaken als queer. Hiv/aids was het issue dat onze frustratie over de homofobie en discriminatie in die tijd aanwakkerde. Het was duidelijk hoe zwaar die periode was voor iedereen die anders was, hoe kwetsbaar je dan bent en hoe de politiek daarmee omging. Dat was niet de samenleving die wij voorstonden, wij wilden dat veranderen.”
Omdat er niet per se een groter plan stak achter de opnames, duurde het bijna een kwart eeuw voordat Will en Gabi de tapes terugkeken. Will: “Gabi, die inmiddels een carrière achter de rug heeft als tv- en documentairemaakster, vond de beelden in eerste instantie niet om aan te zien. Ik vond ze meteen fantastisch: rafelig, korrelig en rauw. Er zitten prachtige verhalen in.”
RageOn
De twee besluiten een vervolg te geven aan de opnames. De aanleiding is de terugkeer van de Wereld Aids Conferentie naar Amsterdam, precies een kwart eeuw later. Een documentaire en een website zijn in de maak, beide met de naam RageOn.
Een aantal van de activisten van toen is inmiddels overleden, anderen zijn nog steeds actief, soms als hiv-professional. Gabi en Will zoeken hen voor de documentaire en de website weer op en laten hen vertellen over hoe ze terugkijken op hun strijd destijds: hoe het hen heeft gevormd, welke inzichten ze hebben opgedaan waar activisten nu iets aan kunnen hebben. Tijdens het congres organiseren ze een bijeenkomst om hierover te spreken.
Will: “Ja, we hebben lekker herrie geschopt en het was leuk. Veel goede seks ook, veel van die actievoerders waren super-aantrekkelijk en er zat een sex positive attitudeachter alles wat we deden. Maar was het ook effectief?”
Nee, niet alles was even zinvol, erkent hij. “Een actie waarbij we het Britse consulaat bestormden en onze eisen neerlegden, die we de avond ervoor zonder al te veel kennis van zaken bij elkaar hadden gebrainstormd onder het genot van een biertje. We werden er meteen uitgeflikkerd door security. En waarom überhaupt het Britse consulaat hiermee lastigvallen?”
Smart activism
Tegenwoordig is ‘smart activism’ het motto van Will, die 25 jaar later nog steeds druk is als activist. Nu als drijvende kracht achter prepster.info, waarmee hij vecht voor het beschikbaar maken van PrEP in de UK. Eén route is de National Health Service zover krijgen dat PrEP wordt aangeboden. Route twee, en wat hem betreft een voorbeeld van doordacht activisme, is vooral niet wachten tot het zover is. Maar alternatieven bedenken om “zo snel mogelijk PrEP in het lijf van mensen te krijgen”, zoals Will het formuleert.
“Bijvoorbeeld door buyers clubsop te zetten die over de grens PrEP inkopen voor deelnemers en ervoor te zorgen dat PrEP-gebruikers de passende medische begeleiding krijgen.”
Foto Henri Blommers
Nieuwe generatie
Activisme hoeft niet altijd de vorm aan te nemen van geschreeuw en provocatie, aldus Will. “Je wordt niet uitgenodigd voor overleg op het ministerie van Volksgezondheid als je dat met verfbommen bekogelt, elke keer dat je binnenkomt. Er was onlangs een actie waarbij activisten het pand van farmaceut Gilead binnendrongen. Ze trokken hun shirt uit en hadden elk een letter van het woord greedop hun rug. Het leverde geinige foto’s op. Maar Gilead belde me later op, of ik er iets vanaf wist. Ze hadden namelijk klaar gezeten om met de actievoerders in gesprek te gaan over hun eisen. Maar daar gingen de actievoerders niet op in. Dan verlies je een kans om met de vijand te praten en bereik je eigenlijk helemaal niks.”
Maar Will constateert ook dat er een nieuwe generatie activisten is opgestaan die aanpakt met de middelen die hun nu ter beschikking staan. “Het is niet meer per se de straat op gaan. Ik werk voor Prepster met een paar zwarte jongens die podcasts maken over PrEP. Ze bereiken daarmee hun community met duizenden tegelijk. Fantastisch.”
Storytelling
Gabi: “Inmiddels werk ik als academicus en reflecteer ik op hoe we leren van wat we doen, welke kennis daaruit voortkomt. Dat is de gedachte achter RageON: het doorgeven van lessen over actievoeren. Storytelling is daarbij effectiever dan welke academische tekst dan ook.”
De documentaire laat nog enige jaren op zich wachten, voorspelt Gabi, al zullen fragmenten eerder via de website te zien zijn. Zelf wordt ze overvallen door verschillende gevoelens als ze de beelden terugkijkt. “Hoe jong we waren. Maar ook verdriet om degenen die er niet meer zijn. Je ziet en hoort hen weer, zoals activist John Campbell. Als ik alleen al zijn stem hoor, ben ik terug in die tijd. En, jeetje, what a mess, terugkijkend met de kennis van nu.” Lachend: “Een beetje gêne voel ik soms ook. Maar zeker ook trots. Op de hoop die we hadden en de verandering die we zochten. Er is iets heel moois aan hoe we samenkwamen met zijn allen.”
Dit artikel verscheen eerder (in het Engels) in hello gorgeous #23.
Tekst Caspar Pisters Fotografie Henri Blommers
