De boodschap ‘niet meetbaar = niet overdraagbaar’ (n=n) werd vorig jaar wereldwijd met gejuich ontvangen door de hiv-gemeenschap. Tomas Derckx (25) van de Hiv Vereniging is verantwoordelijk voor de Nederlands campagne over n=n. “Mensen met hiv worden actief een deel van de oplossing. Bij hen stopt het virus.”
Mensen met hiv bij wie het virus dankzij behandeling niet meer meetbaar is, kunnen geen hiv meer overdragen. De wetenschappelijke bewijzen hiervoor zijn overweldigend. Maar ook al staat n=n als een huis; de angst om hiv over te dragen is nog steeds springlevend. Om deze vrees te verminderen, start de Hiv Vereniging half november met een grote campagne. Die richt zich zowel op mensen met hiv als op het grote publiek. Artsen en andere behandelaars van mensen met hiv zijn een andere doelgroep: ook zij hebben soms nog moeite om zich vierkant achter n=n te scharen.
Tomas begrijpt wel waar de twijfel over n=n vandaan komt: “In de wetenschap betekent nul ook echt nul. Zelfs een kans van een op honderd miljoen zal door onderzoekers nooit nul worden genoemd, maar nihil. Wetenschappelijk is dat volkomen juist, maar in het echte leven is de kans op overdracht van hiv bij een onmeetbare viral load natuurlijk gewoon nul. Daarom is het ook zo belangrijk dat de Nederlandse Vereniging van Hiv Behandelaars achter n=n gaat staan. Dit statement past op een A4-tje en legt heel duidelijk uit wat n=n inhoudt.”
Foto Henri Blommers
Enorme impact
“De campagne richt zich in de eerste plaats op mensen met hiv. Veel mensen schamen zich voor hun hiv en zijn bang het virus over te dragen. Door n=n kunnen zij die angst loslaten. Sterker nog: door zich te laten behandelen, worden mensen met hiv actief een deel van de oplossing. Zij zorgen er namelijk voor dat het virus zich niet verder kan verspreiden. Hiv stopt bij hen. En daar mogen ze trots op zijn.
De boodschap n=n gaat over zoveel meer dan seks alleen. Het raakt niet alleen de liefde, maar ook hoe mensen met hiv leven en werken. Als angst en schaamte plaatsmaken voor trots en zelfbewustzijn, verbetert de kwaliteit van leven. De positieve impact van n=n is dus enorm.”
Om het grote publiek te bereiken, maakt de Hiv Vereniging een video waarin zes mensen met hiv vertellen wat n=n voor hen betekent. “Die gaan we via social media verspreiden. En we hopen natuurlijk dat hij via tv-programma’s ook zijn weg vindt naar het grote publiek. De campagne zal een jaar gaan lopen. Ook tijdens AIDS2018 (de Wereld Aids Conferentie die volgend jaar in Amsterdam plaatsvindt, red.) willen we er van alles mee doen. Wát we gaan doen weten we nog niet precies; daar wordt nog hard over nagedacht door mij en mijn collega’s.”
Goed voor iedereen met hiv
Hoe fantastisch n=n ook mag zijn: niet iedere behandeling verloopt even succesvol. Bijvoorbeeld vanwege onvoldoende therapietrouw of doordat medicijnen simpelweg niet meer aanslaan. Ook heeft niet iedereen toegang tot goede hiv-zorg – denk daarbij aan mensen die geen Nederlands paspoort hebben. Daarnaast zijn er mensen die zich uit angst en schaamte niet durven melden bij een behandelcentrum. Dit laatste speelt met name bij hiv-positieven met een niet-westerse achtergrond. De vraag is of deze groepen door de campagne niet verder geïsoleerd raken.
“De Hiv Vereniging is er voor iedereen met hiv”, stelt Tomas beslist. “Wij zijn er net zo goed voor mensen die moeite hebben om therapietrouw te zijn. Of bij wie behandeling om andere redenen niet goed van de grond komt. Maar het mooie is dat ook zij van de campagne kunnen profiteren. De campagne moet eraan bijdragen dat mensen met hiv minder gestigmatiseerd worden. En hoe minder stigma, hoe minder angst en schaamte. Dat heeft positieve gevolgen voor álle mensen met hiv. Ook voor degenen die geen onmeetbare viral load hebben. En wie weet overwinnen sommige mensen met hiv door de campagne hun schaamte en starten zij alsnog met een behandeling.
Wel is het zo dat n=n niet voor iedereen met hiv even veel betekent. Er is bijvoorbeeld een groep die al heel lang met hiv leeft. Vaak hebben zij hiv al lang en breed geïntegreerd in hun leven. Ze zijn de angst en schaamte al voorbij. Een deel van hen heeft bovendien minder vaak seks. Dan speelt de angst voor overdracht van hiv over het algemeen een minder grote rol.”
Jongeren
Voor jongeren ligt dit anders. “Sommige jongeren vinden het niet nodig hun hiv ter sprake te brengen. Tijdig beginnen met behandelen voorkomt dat iemand ziek wordt. Dus waarom zou je het er dan over moeten hebben?”
Tegelijkertijd signaleert Tomas ook iets anders. “Ik weet niet of er onderzoek naar is gedaan, maar het zou me niet verbazen als veel mensen het dom vinden als je tegenwoordig nog hiv oploopt. Mensen denken dat je dan wel heel veel onveilige seks moet hebben gehad; met hiv ben je al snel ‘die promiscue homo’. Jongeren schamen zich daarom en vinden het veiliger hun hiv voor zichzelf te houden. Voor die groep is de campagne juist wél heel belangrijk.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #21.
Tekst Joep Heldoorn Fotografie Henri Blommers
