Buky Williams (38) is een bevlogen activiste uit Nigeria. “De meeste mensen hier weten dat je niet meer doodgaat aan hiv. Maar er is nog veel werk te doen op maatschappelijk vlak. En dat is werk van de lange adem.”
“Vier jaar geleden kwam de baan van directeur vrij bij Education as a Vaccine (EVA), een non-profit-organisatie die werkt aan het verbeteren van seksuele en reproductieve gezondheid van jongeren. Wat ik mooi vind aan ons werk is dat we altijd kijken hoe we dit samen met jongeren zelf kunnen doen. En, nog belangrijker, hoe wij ervoor kunnen zorgen dat ze voor zichzelf opkomen en mee kunnen praten als er beleid voor jongeren wordt gemaakt.”
Foto Marieke van der Velden
Meer dan condooms
“EVA is opgericht in 2000, ten tijde van de piek in de hiv-epidemie. Niemand had toen oog voor hoe hiv de jongere generaties trof. Bijna twintig jaar later doen we nog steeds veel hiv-werk, maar we realiseren ons ook dat er een breder gesprek moet plaatsvinden rondom gezondheid en rechten. Deze ontwikkeling zie je ook wereldwijd. Vroeger verstrekten we alleen condooms en promootten we safer seks. Nu is dat onderdeel van een meer holistische aanpak, die gebaseerd is op rechten. Je kunt niet alleen condooms distribueren zonder het ook over de omgeving te hebben waarin seks plaatsvindt. Condooms verstrekken gaat alleen maar over het adresseren van symptomen, maar hoe stimuleren we jonge meiden in het maken van keuzes die goed zijn voor hen?
Tegelijkertijd is hiv nog steeds een probleem. Uit een recente survey in Nigeria blijkt dat jonge meiden vaker worden getroffen door hiv dan jongens in dezelfde leeftijdsgroep. Daarvan breekt mijn hart. Om hier verandering in aan te brengen, moeten we kijken naar de wat de oorzaken zijn. En naar de structurele barrières die toegang tot informatie en services belemmeren.”
Zwijgcultuur
“We weten dat vrouwen vanwege negatieve gendernormen vaak niet zelf kunnen beslissen over hun lichaam en gezondheid. Meiden hebben dikwijls geen autonomie over hun eigen lichaam, waardoor ze niet goed kunnen zeggen wat ze nodig hebben. Wij willen dat jonge meiden naar een kliniek kunnen gaan zonder dat ze toestemming van hun ouders of verzorgers nodig hebben. Nu kunnen ze niet terecht bij een aantal klinieken als ze jonger dan 18 jaar zijn.
Als een jonge vrouw hiv blijkt te hebben, wil ze vaak niet dat haar ouders dit komen te weten. Ze is bang voor veroordeling en afwijzing. Door een gebrek aan vertrouwelijkheid durven ze ook niet langs te gaan bij hulpverleners. Kinderen die geboren worden met hiv krijgen dit vaak laat te horen van hun ouders. Dit heeft alles te maken met het stigma rond hiv. Mensen zijn bang dat er over hen geroddeld gaat worden of dat ze worden gemeden. Dit leidt tot een zwijgcultuur, met alle problemen van dien. Nigeria heeft anti-stigma- en -discriminatiewetgeving en ons werk is erop gericht om dit meer bekendheid te geven.”
Lange adem
“Hiv-medicatie is gratis in Nigeria. Maar voor de zorg eromheen moet je vaak wel betalen. Wij hoorden van een jonge vrouw met hiv die net naar de hoofdstad Abuja was verhuisd. Zij wilde een CD4-test laten doen, om te zien hoe het met haar weerstand was gesteld. Ze moest hier flink voor betalen, maar had hier als student het geld niet voor. En dit horen we vaker. Als dit soort onderzoeken geld kosten, is het moeilijker om je gezondheid te bewaken. De overheid moet ervoor zorgen dat alles eromheen ook gratis wordt.
We hebben in Nigeria een lange weg afgelegd. De meeste mensen hier weten dat je niet meer doodgaat aan hiv. Maar er is nog veel werk te doen op maatschappelijk vlak. En dat is het werk van de lange adem. Ja, hiv-medicatie is gratis, maar je kunt de structurele barrières niet ontvluchten. Criminalisering en marginalisering spelen nog wél een rol, en die dwingen mensen om ondergronds te gaan, waardoor ze geen gebruik durven te maken van gezondheidszorg. Jongeren gaan niet dood aan hiv, maar ze sterven aan aids-gerelateerde aandoeningen.”
Aanmoediging
“De grootste uitdagingen in de aanpak van de epidemie zijn vaak structureel: de ongelijkheid tussen vrouwen en mannen, het criminaliseren van homoseksualiteit en sekswerk, de leeftijdsgrens voor tests op hiv en andere soa… Het wordt tijd dat we gaan investeren in het wegnemen van al deze hindernissen. Niet alleen als overheid, maar samen met de communities. Want zonder deze gemeenschappen lukt verandering nooit.
Foto Marieke van der Velde
Solidariteit is daarbij cruciaal. Binnen de verschillende communities hier én tussen de verschillende communities wereldwijd. Als wij zien dat mensen met hiv bepaalde dingen voor elkaar krijgen in andere landen, dan is dat voor ons een aanmoediging. Als het daar lukt, waarom hier dan ook niet? En hoe kunnen we hierin samenwerken? Solidariteit is voor mij ook dat mensen met hiv in Nederland hun regering erop aanspreken dat geld dat naar Nigeria gaat ook verantwoordelijk wordt ingezet.
Solidariteit van mensen met hiv in Nederland kan ook erg bemoedigend zijn. We werken allemaal hard om verandering teweeg te brengen. De winst is soms groot, maar soms ook klein. Het is dan erg motiverend om te weten dat er mensen elders zijn die ons vertellen dat we op de goede weg zijn en dat alle kleine veranderingen samen voor een grote verandering zorgen.”
Voortbouwen
“Overal ter wereld moeten mensen met hiv in vrijheid en openheid kunnen leven. En ten volste kunnen gedijen, met dezelfde kansen en mogelijkheden als ieder ander. Dit is niet mogelijk zonder de wereldwijde hiv-beweging. Waarbij mensen met hiv elders in de wereld de stemmen van de mensen met hiv hier kunnen versterken. Hoe? De aandacht van hello gorgeous voor Nigeria is zeker één manier om dit te doen. Jullie kunnen ook de mensen met hiv uit Nigeria ondersteunen die actief zijn op social media. En door het zoveel mogelijk delen van informatie uit de verschillende rapporten die hier worden geschreven over de positie van mensen met hiv. Op die manier wordt er hier meer druk uitgeoefend op de regering en organisaties om hun werk beter te doen. Zodat uiteindelijk de mensen die het ‘t meest nodig hebben, de support krijgen die ze verdienen.
Ik denk niet dat ik als activist of belangenbehartiger zou werken bij EVA als ik niet zou geloven dat het einde van aids in zicht is. Ik weet ook dat dit erg optimistisch is. Ik realiseer me dan ook dat het einde er niet zal komen totdat meer mensen zich aan dit werk verbinden, in hun dagelijks leven of in een baan. We zouden nooit zo ver zijn gekomen als we niet hadden doorgezet en veel hadden opgeofferd. Toen aids net opkwam, gingen mensen er nog aan dood. Dankzij protestacties van diverse activisten, waaronder veel vrouwen, kwamen er medicijnen die mensenlevens gered hebben en dat nog steeds doen. Tegenwoordig hoef je niet meer dood te gaan aan hiv, wat ons ruimte geeft om te kijken naar de structurele problemen. We bouwen voort op het werk van anderen die ons voor zijn gegaan. We moeten onze stemmen laten horen en solidair zijn met elkaar. Iedereen verdient een waardig leven waarin hij gedijt. En dit blijft ons werk, ook als aids er niet meer is.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #29.
Tekst Leo Schenk Fotografie Marieke van der Velden
