Robbie Lawlor (26) en Shaun Dunne (28) willen door middel van theater laten zien hoe mensen met hiv in Ierland omgaan met openheid en stigma. “Wat ik me steeds meer realiseer is dat mensen hun infectie vaak zien als een seksueel trauma.”
Robbie:
“Ik was 21 toen ik me voor het eerst liet testen op hiv. Drie weken later – 16 oktober 2012 – kreeg ik de positieve uitslag. Mijn CD4 was erg laag. Waarschijnlijk heb ik het een paar jaar daarvoor opgelopen. Ik kon het eerst niet geloven. Het enige wat ik aan seksuele voorlichting had meegekregen was dat vrouwen menstrueren en dat je moet voorkomen dat je ze zwanger maakt. En dat mijn broer ooit gonorroe had gehad. Over hiv wist ik niks.
Door de goede reactie van mijn familie en vrienden kan ik nu doen wat ik doe als hiv-activist. Vanaf het begin had ik mensen om me heen die zeiden dat er niks mis was met mij. Zoveel anderen met hiv moeten dit ontberen of krijgen alleen maar negatieve reacties.”
Shaun:
“Ik ken Robbie uit die tijd. We waren een maand aan het daten en hadden een keer onbeschermde seks. De volgende dag werd ik wakker met een groot schuldgevoel en vroeg hem of hij zich ooit op hiv had laten testen. Hij keek me schaapachtig aan en zei: ‘Eh…nee’.
Dit alles gebeurde twee maanden voor Robbie’s hiv-diagnose. We zouden uit eten gaan en hij stuurde me vooraf een sms’je. Dat hij ‘iets’ met mij wilde delen. Ik had een voorgevoel. Of hij zou zijn excuses aanbieden voor het feit dat ie allang niks van zich had laten horen, of hij had hiv. Het was het laatste.
Ik was ervan overtuigd dat ik het aan hem had gegeven en ben dat weekend naar Londen gegaan om mij ook te laten testen. Daar kon je toen al een sneltest laten doen, iets wat in Ierland pas sinds vorig jaar mogelijk is. Ik bleek hiv-negatief en was erg opgelucht.”
Robbie:
Robbie (foto Stephen Moloney)
“In Ierland laat je je niet testen als je geen klachten hebt. Mensen zien een soa-check als een grote opgave. Dit komt vooral door gebrek aan goede testlocaties. Zelfs in 2015 werd 46% van alle hiv-diagnoses erg laat gesteld. Er is toen een proef gedaan waarbij je je in bars kon laten testen op hiv. Homo-organisaties hadden daar kritiek op, want een hiv-positieve uitslag wil je niet horen terwijl je aan het stappen bent. Maar het was een goede service die je snel linkte met hiv-zorg. Voor de helft van de bijna duizend homomannen die werden getest, was dit de eerste test die ze ooit hadden gedaan. Vanwege de kritiek en gebrek aan financiering is het toen gestopt. Erg jammer!”
Shaun:
“Ik ben theatermaker in Dublin. Hoe het kwam weet ik niet, maar ik lag een keer in bed en dacht dat het interessant zou zijn om te onderzoeken hoe mensen tegenwoordig vertellen dat ze hiv hebben. Eerst ging het over hoe jongeren dit geheim delen op sociale media en dating apps. Maar al snel veranderde dat in de vraag hoe de hiv-community in Ierland omgaat met openheid en stigma. We werken nu aan twee projecten: een hiv-community stuk met alleen homomannen en Rapids, een theatervoorstelling waarin we werken met acteurs die de verhalen vertellen van niet alleen homo’s, maar ook migrantenvrouwen en druggebruikers.”
Robbie:
“Waarom we het hiv-community stuk alléén met homo’s doen, komt door de manier waarop de zogenaamde ‘hoog-risico’ groepen – ik haat dit woord – met elkaar omgaan. Ze willen niks met elkaar te maken hebben en vinden dat ze ieder een eigen verhaal te vertellen hebben. Het klopt dat onze verhalen verschillend zijn, maar er zijn ook gemeenschappelijke thema’s, zoals hoe je omgaat met stigma.”
Shaun:
“We spraken bijvoorbeeld met een lager opgeleide vrouw van het platteland. Die zag niks in het idee om op het podium tegen onbekenden te vertellen dat ze hiv heeft, omdat ze met haar familie ook niet over haar hiv praat. Het is moeilijk vrienden te maken als je zo op je hoede bent. Ik had graag met mensen van verschillende achtergronden om de tafel gezeten voor het stuk met de hiv-community, maar dat was onmogelijk.”
Robbie:
“Ik vraag me inderdaad weleens af of er wel een hiv-community is in Ierland. Toch is er ook verbondenheid. Ik zat een keer in een focusgroepsgesprek met andere hiv-positieven. Vrouwen, homo’s, hetero’s. Toen de vraag werd gesteld ‘Wat komt er in je op als je aan hiv in Ierland denkt?’ antwoordde de overgrote meerderheid met: ‘hopeloosheid’.”
Shaun (foto Stephen Moloney)
Shaun:
“Wat me het meest verraste in de gesprekken, was het verhaal van een jongen die in het noorden van Ierland woont. Hij durft niet naar zijn huisarts te gaan, want die vertrouwt hij niet. Hij gaat altijd naar Dublin voor zijn hiv-zorg. Zo vol schaamte is hij nog. Wat ik me ook steeds meer realiseer is dat mensen hun infectie vaak zien als een seksueel trauma. Een aanval op hun lichaam. Dat heeft me geholpen bij het begrijpen van de verhalen.”
Robbie:
“Er is hier nauwelijks hulp en steun voor mensen met hiv. Ik ben zowat de enige die dit doet. Ik bied twee vormen van ondersteuning aan. Ten eerste sociale ondersteuning, waarbij ik een drankje drink met iemand in de kroeg. Dat is vooral voor mensen die al enige tijd leven met hiv en iemand willen leren kennen die ook hiv heeft. Daarnaast bied ik ook support voor mensen die net te horen hebben gekregen dat ze hiv hebben.
Vroeger was er wel een professionele organisatie die gespreksgroepen had. Maar zij zijn er een half jaar geleden mee gestopt vanwege geldgebrek. Voor het hiv-community stuk hebben we nu negen bijeenkomsten met zo’n tien mannen gehad. Mensen die op verschillende niveaus van acceptatie van leven met hiv zijn. Het doet ze zichtbaar goed om hun ervaringen met anderen te delen.”
Shaun:
“Vooraf zeiden we ze dat we geen therapeuten zijn en ook geen therapiegroep. Hierdoor delen mensen hun ervaringen niet om steun te krijgen, maar omdat ze het interessant vinden voor het stuk. Een van de deelnemers is een man die wel zijn verhaal wilde vertellen maar niet op het podium durfde staan. Na een paar bijeenkomsten gaf hij aan dat hij het wel wil doen. En niemand weet dat hij hiv heeft. Dat is de kracht van support door mensen die in hetzelfde schuitje zitten.
Oorspronkelijk zou het een voorstelling worden van twintig minuten. Het is echter moeilijk om iedereen bij elkaar te krijgen. We denken daarom nu aan podcast die we op de website van het theater publiceren. Met een real time lancering erbij. De première van Rapids, het stuk met acteurs gericht op de brede groep mensen met hiv, is eind oktober in Dublin. Daarna gaan we er hopelijk mee rondtoeren.”
Robbie:
“Ik denk dat dit niet het einde van onze samenwerking is. We willen Rapids ook heel graag tijdens AIDS2018 in Amsterdam opvoeren. Weet jij toevallig hoe we dit voor elkaar kunnen krijgen?”
Rapids is te zien van 11 – 14 oktober aanstaande in het Project Theatre in Dublin.
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #20.
Tekst Leo Schenk Fotografie Stephen Moloney
