Vorig jaar maakte Veronica van de Kamp (54) in samenwerking met Soa Aids Nederland No Socks, No Shoes, een soap over hiv voor Afrikaanse mensen. De serie was een succes. Velen volgden het verhaal van Janet, Johnny, Frank en haar tante Chrissie.
Veronica is producer, regisseur en actrice bij GAM TV, een film- en theatergroep die zich bezighoudt met voorlichting en educatie voor de Afrikaanse gemeenschap in Nederland. Ze maakt er programma’s over actuele maatschappelijke onderwerpen, die worden uitgezonden bij de Amsterdamse Salto TV. “Toen het tot me doordrong hoe groot het taboe op hiv en aids onder migranten is, besloot ik een soap te maken over dit onderwerp om het beter bespreekbaar te maken. Veel Afrikaanse mensen in Nederland vinden het heel moeilijk om te praten over hiv en aids, zelfs erover nadenken is voor hen al zwaar. Het stigma is groot, er is weinig kennis over hiv en de angst een outcast te worden speelt enorm.”
Sterk
“In Ghana, mijn land, was ik secretaresse. Op een dag moest ik een script typen voor een auditie. Toen een actrice niet op kwam dagen, werd ik uitgenodigd auditie te doen. Eerst wilde ik niet, maar ik werd overgehaald en kreeg de rol. Ik speelde slechts één scène. Juist door die scène won de film een prijs.”
Veronica bleef werken als secretaresse, maar volgde ondertussen ook acteer- en regielessen. Tijdens een vakantie in Nederland ontmoette ze haar grote liefde. Die dag veranderde alles. Ze keerde nooit meer terug naar Ghana. In april is haar man overleden. “Hij had kanker. Het is nu heel moeilijk voor me, het is allemaal zo snel en onverwacht gegaan.” Maar ze blijft sterk: ze heeft de zorg voor drie van haar vier kinderen. Eén zoon is gehandicapt en heeft extra zorg nodig. Ze heeft daarom besloten mantelzorgambassadeur te worden en zo Afrikaanse mensen met gehandicapte kinderen te ondersteunen. Ze is ook ambassadeur van de Helius studie van het AMC en GGD, die onderzoek doet naar hoe de gezondheid van verschillende bevolkingsgroepen in een grote stad kan worden verbeterd. En last but not least maakt ze films over maatschappelijke onderwerpen.
Theater
“Ik woon nu 23 jaar in Nederland. Aanvankelijk wilde ik werk zoeken als secretaresse, maar ik zou vier tot vijf jaar moeten studeren om het gewenste niveau Nederlands te bereiken. En als ik dan klaar was, zou ik waarschijnlijk te oud zijn. Ik veranderde mijn plannen en besloot mijn acteer- en regie-ervaring in te zetten voor met name mensen van Afrikaanse afkomst die hier in de Bijlmer leven.”
Theater is in Ghana onderdeel van de cultuur. Veel mensen gaan naar het theater of de film voor ontspanning om een mooi verhaal te zien. Veronica wilde theater en film op een andere manier gebruiken. “Onze gemeenschap heeft één gezamenlijk probleem: de taal. Daardoor hebben mensen te weinig informatie over verschillende belangrijke onderwerpen. Ik wilde theater inzetten als een middel om hen informatie over het leven hier te geven die ze nodig hebben. Een platform dat hen tegelijkertijd zou vermaken.”
Foto Henri Blommers
Taboe
“We begonnen in 2002 films te maken. Daardoor kwam er ruimte om te praten over belangrijke onderwerpen. Omdat de verhalen fictief waren, werd de discussie gemakkelijker: het ging niet over jou of je broer of zus, maar over fictieve personages. Ik wilde uit persoonlijke interesse een soap maken over hiv, maar ik kende eigenlijk geen mensen die leefden met hiv. Ik wist er zelf eigenlijk weinig van. Toen ik in het AMC met professionals sprak, was het een schok om te horen hoeveel mensen in de Afrikaanse gemeenschap in Amsterdam hiv hebben.
Hiv is nog steeds een taboe, we praten er niet over. Soms hoor je een gerucht, maar je weet nooit of het waar is. Professionele zorgverleners zijn niet gewend aan onze manier van communiceren. Ze weten ook niet goed hoe ze er met ons over kunnen praten. Maar we hebben hen wel nodig om ons de juiste informatie te geven over hiv en aids. Ik besloot dus een soap te maken waarin ik die twee werelden bij elkaar bracht.”
Interessant
No Socks, No Shoes trok rond de vijfduizend kijkers per aflevering, een goed resultaat. De titel betekent zoveel als: zonder condoom geen seks.
“Dat kun je bij ons niet zo expliciet zeggen – het zou te bot zijn. Je gaat ook niet zeggen: laten we eens praten over seks en hiv. Dat werkt niet, het is moeilijk om zo direct over zulke onderwerpen te spreken. No Socks, No Shoes is duidelijk genoeg. Indirect praat je over condooms en iedereen begrijpt dat. Alleen al zo’n titel kan mensen aan het denken zetten en ervoor zorgen dat er vragen worden gesteld.
Daarom schreven we een verhaal over een vrouw die tegelijkertijd ontdekt dat ze hiv heeft en zwanger is. De vraag is: van wie heeft ze hiv en van wie is ze zwanger? Wat gaat ze doen? Haar tante Chrissie (gespeeld door Veronica, red.) is in dit alles haar steun en toeverlaat. Een spannend verhaal, makkelijk te begrijpen, interessant om naar te kijken en ook nog educatief. Alle belangrijke informatie over testen, behandeling en leven met hiv zit erin.
Thuis in Ghana wordt nog steeds gelooft in de mythe dat seks met een maagd je kan genezen van hiv. Onzin natuurlijk. Hier heb ik dat nooit gehoord, maar misschien doet het nog wel de ronde. Het enige wat je tegen zoiets kunt doen is de juiste informatie geven. We maakten daarom het onderwerp lichter en daardoor bespreekbaarder. Het effect was enorm: de mensen luisterden naar ons, er werd over gepraat, we werden op straat aangesproken en uitgenodigd om op tv een reactie te geven.”
Pastoor
Veronica is heel gelukkig met de samenwerking met Soa Aids Nederland. Zij zorgden voor de goede inbreng van de zorgprofessionals, die natuurlijk ook een rol hadden in de serie. “Soms was er wel wat strijd, bijvoorbeeld over de rol van de pastoor, die een centraal figuur is in onze gemeenschap. Het was ondenkbaar dat hij zou adviseren condooms te gebruiken. Toch wilden de zorgprofessionals dat hij dat deed. Na veel discussie vonden we een oplossing: zijn boodschap in de film is dat God iedereen beschermt en dat ieder mens zelf verantwoordelijk is voor zijn gezondheid. Dat je dus ook je medicatie moet nemen en alles in het werk moet stellen om gezond te blijven. ‘God kan je steunen en helen, maar je moet zelf ook zorgen dat je je sterk voelt’ is dus de boodschap geworden.”
Vervolg
“Er werkten veel acteurs uit verschillende landen aan de soap mee. We hebben het niet gehad over de vraag wie wel of niet hiv heeft. Homoseksualiteit was evenmin een onderwerp. Tijdens een meet & greet met de acteurs werd daar wel naar gevraagd. We hebben geantwoord dat we het daar misschien in een volgende aflevering over gaan hebben. Want dat is wat we het liefste willen: een vervolg maken. Dan weten we zeker dat het onderwerp blijft leven onder onze mensen en kunnen we ook andere onderwerpen uitdiepen.
Heel belangrijk voor ons is stigmatisering tegengaan. We willen laten zien hoe hiv mensen innerlijk kan doden door stigmatisering. Dat je je daardoor zo eenzaam en verdrietig kunt voelen dat je een eind aan je leven wilt maken. Weinig mensen beseffen dat, maar het is een groot probleem. Dat willen wij helpen oplossen.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #20.
Tekst Marleen Swenne Fotografie Henri Blommers
