Net als in ons land mogen Amerikaanse homomannen pas bloed doneren nadat ze een jaar geen seks hebben gehad. Jordan Eagles (40) is een kunstenaar uit New York, die met zijn bloedkunst deze ongelijkheid aan de kaak stelt. “Het is stigmatiserend voor zowel homomannen met als zonder hiv.”
Jordan, je werkt sinds 1998 met bloed. Vanwaar die fascinatie? “Ik ben geïnteresseerd in thema’s als leven na de dood en hoe lichaam en geest met elkaar zijn verbonden. Bloed is iets dat je haast nooit ziet en toch is het alom aanwezig. Bij bloed denken we vaak aan de dood, maar het is een levenskracht. Eerst werkte ik met gewone verf, maar dat gaf vaak een vlak, levenloos resultaat. Ik besloot met bloed te gaan werken van dieren uit slachthuizen. De lading die dit in mijn werk bracht, was meteen veel krachtiger.”
Hoe was het om op te groeien in de jaren negentig met de dreiging van hiv? “Het was een angstige tijd. Ik had vrienden met hiv die niet wisten hoelang ze nog hadden te leven. En ik was ontzettend bang voor seks, meer dan nodig was. Gelukkig leven we nu in een andere tijd. We hebben medicijnen om het virus onder controle te brengen houden, het testen op hiv gaat sneller en er is PrEP. Daarom is het zo stompzinnig dat we nog steeds geen bloed mogen geven. Juist vanwege de progressie die we hebben gemaakt is het ontzettend stigmatiserend. Zowel voor homomannen met als zonder hiv, die worden gezien als hoeren die een ziekte met zich meedragen.”
Je hebt een kunstwerk gemaakt met de naam Blood Mirror, waar je bloed van 59 homomannen in hebt verwerkt. Ook heb je samen met Gay Men’s Health Crisis de campagne Blood Equality opgezet. Wat wil je hiermee bereiken? “Het gaat in de eerste plaats over gelijke rechten. Het huidige beleid zendt de verkeerde boodschap uit naar de maatschappij. Het houdt oude beelden over hiv en mensen met hiv in stand en sluit een groep uit op basis van vooroordelen. Veel mensen weten helemaal niet dat homo’s zich eerst een jaar van seks moeten onthouden, voordat ze bloed kunnen doneren.
Op 14 juni is het Wereld Bloeddonor Dag en vorig jaar hadden we die dag een event gepland in New York. Een soort artistieke interventie. Twee dagen daarvoor was de schietpartij in Pulse, Orlando. Dat was zo verschrikkelijk. Het was een grote tragedie waarvoor veel aandacht was in de media. Dat maakte ook het discriminerende beleid duidelijk. We konden niet eens onze eigen community helpen, omdat wij geen bloed mochten doneren aan de slachtoffers.”
Hoe kwam je aan de mannen die hun bloed hebben gegeven voor Blood Mirror? “De eerste negen mannen zijn gekozen om hun specifieke levensomstandigheid. Hun ervaringen leggen de hypocrisie van het beleid pijnlijk bloot. Zo is er een soldaat die twee keer naar Irak werd uitgezonden. Hij mocht wel zijn leven riskeren voor volk en vaderland, maar mag geen bloed doneren. We hebben ook een man die deel is van een tweeling. Zijn heteroseksuele broer mag wel bloed geven, maar hij niet terwijl ze genetisch hetzelfde zijn. Er is een vader van twee kinderen die geen bloed mag geven aan zijn kinderen mochten ze het nodig hebben. Ook een openlijk homoseksuele priester heeft zijn bloed aan het werk gedoneerd. Hij was priester in de Trinity kerk op Manhattan, de plek waar ACT UP hun eerste protest hield. Dat protest was ook gericht tegen de Food and Drug Administration (FDA, Amerikaanse Voedsel- en Warendienst, red.) Dezelfde organisatie die ook de bloeddonatieban heeft ingesteld.”
Foto Anya Katz
Je hebt ook het bloed van vijftig PrEP-gebruikers verwerkt. Waarom juist deze groep? “Ik neem zelf iedere dag PrEP om hiv te voorkomen. Deze preventiepil is harstikke effectief. Ik blijf dus hiv-negatief, maar mag toch geen bloed doneren. Het maakt weer eens duidelijk hoe belachelijk dit beleid is. Dat deel wilde ik ook laten zien met het kunstwerk.
Blood Mirror is een werk dat zich steeds aan het ontwikkelen is. Er kan altijd meer bloed bij, maar ik wil niet zomaar bloed toevoegen. Daar moet wel een speciale reden voor zijn, net als bij de PrEP-gebruikers.
Veel homo’s maakte het niet uit dat de ban er is, tot Orlando gebeurde. Toen werden ze wakker. Ondanks alle vooruitgang die we hebben geboekt, is het helaas nog steeds zo dat veel mensen ons bloed niet door hun aderen willen zien stromen. De meeste wetenschappers zijn het ermee eens dat een jaar seksuele onthouding belachelijk is. Homofobie houdt de ban in stand.”
Heb je ooit hiv-positief bloed in je kunst verwerkt? “Blood Mirror bestaat uit verschillende componenten met additionele kunstwerken. Een van deze werken is een vlag die bedrukt is met microscopische rode bloedcellen van de eerste negen mannen die hun bloed hebben gedoneerd. De vlag is naar het zuiden van Amerika gebracht, waar mensen zich konden laten testen op hiv. Iedereen kon daarna een vingerafdruk van zijn eigen bloed op de vlaggenmast achterlaten, positief en negatief. Activiste Gina Brown is een openlijk hiv-positieve zwarte vrouw. Zij heeft haar bloed toen ook op de mast aangebracht.”
Merk je dat er al beweging is om de ban op te heffen? “We gingen in 2016 van helemaal geen bloed mogen doneren, naar een ban waarbij we een jaar geen seks mochten hebben gehad. Volgens mij is dit nog erger dan helemaal uitgesloten worden en een klap in ons gezicht. Wij zouden liever willen zien dat er elke keer een individuele afweging wordt gemaakt of iemand bloed kan doneren of niet. Ooit zullen we er komen; de vraag is wanneer?
Veel van de mannen die hun bloed hebben gedoneerd voor het kunstwerk zijn ook betrokken bij Blood Equality en proberen daadwerkelijk het beleid te veranderen op politiek niveau. Hierdoor kan ik me richten op mijn kunst en tentoonstellingen organiseren om meer mensen bewust te maken van dit onrecht.”
Meer over Jordan en zijn werk vind je op jordaneagles.com. Blood Equality is dit jaar ook te zien Science Gallery Londen en Science Gallery Melbourne. Bezoekers kunnen o.a. een selfie maken voor een bloedprojectie.
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #20.
Tekst Leo Schenk Fotografie Anya Katz
