hello gorgeous sprak met Rory O’Neill (47), beroemd in Ierland en ver daarbuiten als drag queen Panti Bliss. “Veel mensen hier durven helaas niet open te zijn over hun hiv.”
“Sinds Panti mainstream is geworden, moet ik goed opletten wat ik allemaal zeg: ze wordt soms zo ontzettend serieus genomen tegenwoordig.” Internationale faam kwam na een akkefietje in 2014 bij de nationale tv, waarbij Panti een aantal mediapersoonlijkheden betichtte van homofobie. Later legde Panti in een eloquente speech uit wat ze precies bedoelde. Die speech werd overal ter wereld opgepikt en miljoenen keren bekeken op YouTube.
2015 werd het jaar van het Ierse referendum over de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht. “Het was raar en best vernederend. Samen met vele vrijwilligers uit de LHBT-community ben ik van huis naar huis gegaan, heb op deuren geklopt om te bedelen voor dezelfde rechten als ieder ander mens. Ik weet niet hoe ik me had gevoeld als de uitkomst van het referendum ‘nee’ was geweest.”
Leigh Bowery
Rory is begonnen met drag nadat hij een zomer lang bij zijn broer in Londen op bezoek was en in het kielzog van Leigh Bowery terecht kwam. “Leigh was die grote, bizarre underground entertainer, die iedereen verbaasde met zijn kostuums en optredens. Ik was gefascineerd door deze man die zijn leven helemaal naar zijn eigen hand had gezet: groots en meeslepend. Als een gewone jongen uit een afgelegen Iers dorp had ik er eigenlijk nooit bij stilgestaan dat zo’n leven ook voor mij een mogelijkheid zou kunnen zijn.
Natuurlijk, soms is het ook gewoon gedoe. Dan zit ik weer ergens in een kleedkamer met mijn spullen om me heen en weet ik dat ik het twee uur durende ritueel dat ik al duizenden keren heb herhaald, moet trotseren. Maar ik moet zeggen dat als de make-up er eenmaal weer opzit, en als die overdreven vrouw die ik speel weer mensen om zich heen heeft, het dan ook heel erg dankbaar werk is.
Afhankelijk van mijn agenda kan het zo voorkomen dat ik avond aan avond Panti ben. Ik probeer in ieder geval elke zondag een paar uur in mijn eigen café te zijn als mijn alter ego. Om plaatjes te draaien en om met toeristen op de foto te gaan. Maar Panti geeft ook spreekbeurten, doet mediaoptredens en wordt verwacht bij bepaalde evenementen. Daarnaast treedt ze natuurlijk ook op in haar eigen theatershows. Die shows zijn altijd een mix van stand-up comedy en cabaret in monoloogvorm. Panti praat heel graag en heel veel.”
Flapuit
“Het komt regelmatig voor dat ik als Panti wordt aangeschoten door mannen die me vertellen over hun hiv. Dat ze net de diagnose hebben gehad, of dat ze al jarenlang hiv als geheim met zich meedragen. Zelf ben ik altijd open over mijn hiv geweest. Omdat ik een flapuit ben. Maar misschien was het voor mij ook wel eenvoudiger omdat ik in de homo-uitgaanscultuur zat en rondrende op hakken.
Tegenwoordig betekent het in ieder geval dat ik de enige bekende Ier ben die openlijk hiv heeft. En dat daarom mannen die rondlopen met vragen over hun hiv, of het gewoon eens tegen iemand willen vertellen, bij mij terechtkomen. Ik luister altijd en probeer mensen gerust te stellen. Want kijk: ik slik elke ochtend mijn pillen op de automatische piloot en denk er de rest van de dag eigenlijk niet over na. Toen ik de diagnose kreeg in 1995 zag de wereld er nog heel anders uit.”
Kritiek
“Soms krijg ik kritiek van mensen uit het veld dat ik er te gemakkelijk over doe. Maar goed, ik kan alleen voor mezelf spreken. Ik heb geen klachten en vrijwel geen moeilijkheden door mijn hiv. Wat ik wel als een probleem zie, is het allesoverheersende stigma, het taboe om het over hiv te hebben. Want het betekent dat mensen zich niet durven te laten testen, of als ze een positieve diagnose hebben, dit verborgen houden. Met alle mentale en in het geval van mensen die hun pillen niet nemen, fysieke gevolgen van dien.
Als morgen alle mensen met hiv in Ierland hun coming out zouden beleven, dan denk ik dat het stigma overmorgen verdwenen zou zijn. Dat zagen we de afgelopen jaren in Ierland ook met homoseksualiteit. Homo’s, lesbiennes en bi’s zijn massaal uit de kast gekomen waardoor eigenlijk iedereen wel iemand kent die zo is. Dan wordt het voor de samenleving een stuk makkelijker om deze mensen dezelfde rechten als iedereen te geven.”
Panti Bar
“Mijn hiv-zorg is erg goed geregeld. Elke zes maanden ga ik voor mijn viral load-en CD4-metingen naar de GUIDE Clinic en krijg ik mijn medicijnen mee. De kliniek is er speciaal voor hiv en doet veel onderzoek, waardoor artsen sneller doorstromen dan normaal. Dan moet de dienstdoende arts eerst door twintig jaar medische geschiedenis scannen om mij goed te woord te kunnen staan. Dat is misschien niet altijd even handig, maar een kniesoor die daarop let, want ze doen fantastisch werk. Behalve voor hiv kan je er ook terecht voor soa-onderzoek, met als voordeel dat je onmiddellijk behandeld kunt worden.
Tegenwoordig kun je je soms in het weekend ook in de kelder van de Panti Bar laten testen. Dan hoef je niet naar een kliniek. Het is heel belangrijk dat mensen zich regelmatig op hiv laten testen, want hoe sneller je erbij bent hoe beter het is voor jouw gezondheid en die van anderen. Ik zou willen dat ik vanuit mijn bar PrEP zou mogen uitdelen. Die ontwikkelingen kunnen me niet snel genoeg gaan! Nogmaals: zelf ervaar ik mijn hiv helemaal niet als last, maar ik erken wel dat het een last kan zijn. En hoe sneller we hiv kunnen stoppen hoe beter. Daarom zeg ik ook nooit ‘nee’ als ik word gevraagd voor een interview over dit onderwerp.”
Uitspreken
“Als je me vraagt hoe ik het activisme ben ingerold, dan kan ik daar moeilijk een antwoord op geven. Mensen noemen Panti ‘de LHBT-strijder’, maar ik zie mezelf niet als activist. In mijn hoofd zijn activisten in rokerige ruimtes boos op het systeem of een situatie en erg druk in de weer met het maken en verspreiden van pamfletten en posters. Als ik al een activist ben, dan ben ik een heel egoïstische activist. Het moet een probleem zijn waar ikzelf tegenaan loop en waarvan ik merk dat anderen het ook op die manier ervaren. Dan wil ik me wel uitspreken. Terwijl al die andere, échte activisten het zware werk doen.”
Dit interview verscheen eerder in hello gorgeous #15.
Tekst Gerrit Jan Wielinga Fotografie Conor Horgan
