In de Volkskrant van 24 juni stond een artikel over het proefproject met PrEP van de GGD Amsterdam waarbij aan een groep van 370 homomannen en transgenders met een hoog risico op hiv-infectie preventief het hiv-medicijn Truvada wordt toegediend.
De proef past in het streven van het Amsterdamse H-team (HIV Transmissie Eliminatie Amsterdam), een samenwerking van alle partijen betrokken bij hiv-preventie, het aantal nieuwe hiv-infecties terug te dringen. Met zo’n 1.000 nieuwe infecties landelijk per jaar is dat een belangrijk doel.
Eindelijk! Want het condoom alleen heeft de epidemie niet tot een halt gebracht. In de VS wordt PrEP al met succes ingezet. In Engeland en Frankrijk zijn twee studies vroegtijdig stopgezet vanwege het positieve effect dat het middel heeft op het voorkomen van hiv.
Als deze preventiepil er in de jaren tachtig was geweest, dan hadden we met z’n allen staan applaudisseren.
Toch is er kritiek. En dat mag. Maar die van de in het betreffende artikel geciteerde ‘deskundigen’ is van een betreurenswaardig niveau. Huisarts en seksuoloog Heijnen, die veel mensen met hiv in zijn praktijk heeft, en epidemioloog Luc Bonneux zijn moralistisch, seksnegatief en bovendien onverantwoordelijk bezig.
Generaliserend worden de participanten van het onderzoek en homo’s in het algemeen weggezet als immorele drugs gebruikende hedonisten die op kosten van de samenleving hun ongezonde levensstijl weigeren aan te passen.
Er wordt ingespeeld op onderbuikgevoelens en nergens wordt door hen verwezen naar onderzoek dat deze zienswijze ondersteunt.
Waarom een duur medicijn geven aan ‘mannen met veel wisselende contacten die het condoom weigeren’? Ten eerste gaat het hier om een proef, waarbij voor de periode van drie jaar de pillen gratis door de farmaceut worden verstrekt. Gratis! Ten tweede: juist deze groep kan verantwoordelijkheid voor eigen en uiteindelijk andermans gezondheid nemen door PrEP te slikken. De behandeling van iemand met hiv is nog altijd veel duurder dan een periode PrEP innemen.
Er worden goedkope parallellen getrokken met mensen die te veel friet eten en daardoor hun gezondheid schaden. Deze vergelijking gaat echter mank: gelukkig word je in Nederland ook bij een ongezonde levenswijze medisch geholpen.
Heijnen gaat ver in zijn beschrijving van wat hij denkt dat PrEP kandidaten zijn: homomannen die veel drugs gebruiken en van vrijdag tot maandag aan het seksen zijn. Dit beeld is schadelijk in de zin dat iedere homoman die verantwoordelijkheid neemt door aan de proef met PrEP te willen deelnemen, wordt weggezet als een slet. Uit angst om hiervoor uitgemaakt te worden kunnen mannen besluiten om toch af te zien van deelname aan de studie.
Epidemioloog Luc Bonneux is niet meer van deze tijd door te stellen dat het minderen van sekspartners de beste strategie tegen hiv is. En ook al kan de introductie van het condoom in Afrika hebben gezorgd voor juist meer hiv: onderzoek wijst uit dat PrEP niet zorgt voor meer onbeschermde seks en soa.
Kortom: het artikel is stigmatiserend voor de deelnemers aan de GGD-proef en draagt bij aan een uitermate stigmatiserend beeld van iedereen in Nederland die leeft met hiv.
Als Stichting hello gorgeous die zich inzet het stigma rond hiv te bestrijden, weten we hoe stigma bijdraagt aan de verspreiding van hiv. De strijd tegen hiv vraagt om een pragmatisch benadering, zonder morele oordelen en met kennis van zaken.
Leo Schenk en Durk Doornbos
