Lifeboat Media gebruikt bewegend beeld om stigma rondom hiv te verminderen. De korte films zijn erg indringend. Een intensieve samenwerking en vertrouwensband met diegene die gefilmd wordt zijn essentieel bij alles wat Lifeboat maakt.
Lifeboat Media is een samenwerkingsverband tussen de drie documentairemakers Manuela Maiguashca, Moniek Wester Keegstra en Anca Toader en de coaches en hiv-activisten Mirjam Schulpen en Pauline Moret. Ze maakten in 2009 een interactieve webdocumentaire om stigma rondom hiv te verminderen. Het was een logisch vervolg op twee korte films in 2006, waaronder Lullaby; een intiem portret waarin twee kinderen vertellen over hun moeder die hiv heeft.
Essentie
Manuela Maiguashca
Het team is nauw betrokken bij het onderwerp. Manuela en Moniek vertellen tijdens het interview: “De verbindende factor is de behoefte die we hebben om door te dringen tot de essentie van menselijke ervaringen en emoties om van daaruit een verandering in gang te zetten. Het gaat dan niet per se over hiv, maar veel meer over hoe je er in je leven mee omgaat als je je anders voelt. Dat we ons nu wel specifiek met hiv bezig houden komt doordat we zien dat hiv ingrijpt op alle niveaus van iemands leven en het besef dat stigma rondom hiv nog sterk aanwezig is. Wij zien ons project als een organisch proces waaraan iedere keer nieuwe loten kunnen groeien. In 2014 werd de #stigmameltdown gestart, een serie gesprekken tussen mensen met hiv over allerlei intieme onderwerpen die via Facebook en Twitter werden gedeeld.”
Samen
Om zoveel mogelijk mensen te bereiken en een community te creëren maakt Lifeboat gebruik van sociale media. Opvallend is dat ze daarbij heel bewust geen zogenoemde user generated content inzetten maar hebben gekozen voor een andere aanpak. “User generated content (informatie die door gebruikers van een medium wordt aangeleverd, red.) kan heel waardevol zijn, maar wij hebben gemerkt dat je dan al snel blijft hangen in een min of meer chronologisch levensverhaal, zonder door te dringen tot de essentie. Voor ons project is nu net die essentie zo waardevol. Wij zijn op zoek naar die kleine verhalen, gevoelens of momenten die zo belangrijk zijn voor de invulling van iemands leven.
Toen we gingen werken met Mirjam besloten we om het naar bed brengen van haar kinderen te filmen. Onderdeel daarvan was dat Mirjam vaak met hen eerst in bad ging. Het riep soms vragen op of dat wel veilig was. Het in beeld brengen van zoiets gewoons als in bad gaan met je kinderen roept nabijheid en empathie op. Het effect daarvan is dat het veel moeilijker is om negatief te oordelen over iemand die je als zo herkenbaar en dichtbij ervaart.
Het duurt dan ook een hele tijd voordat we de camera echt aanzetten. Wij starten vanuit het gesprek. Al pratende vind je samen de waardevolle dingen. Je kunt zeggen dat we films maken met mensen met hiv, en niet over mensen met hiv. Waardoor mensen hiv hebben, is iets wat voor ons niet relevant is.”
Vrouwen
Moniek Wester Keegstra
In de producties van Lifeboat zijn vrouwen vaak het uitgangspunt. Het team merkte dat er veel minder voor vrouwen met hiv wordt gedaan dan voor mannen met hiv. “De positie van vrouwen is complex. Hoe voel je je als vrouw als je bij de dokter hoort dat je hiv hebt? Aspecten rondom kinderen krijgen of je kinderen beschermen spelen een grote rol. Als je moeder bent gaat het niet meer alleen over jezelf. Er was ook nergens een plek waar mensen met hiv als ouders met elkaar konden praten. Ons voordeel is dat we onafhankelijk zijn en samen met de mensen waarmee we werken kunnen bepalen welke aspecten aandacht verdienen.”
Maastricht
Het is duidelijk dat er behoefte is aan de video’s van Lifeboat en dat ze effect hebben. ”Het is fijn om te merken dat het aantal volgers op sociale media groeit en dat mensen ons materiaal willen gebruiken en met ons willen samenwerken. Wat minder zichtbaar is, is dat ook veel materiaal online wordt gedeeld in besloten groepen. Dat is belangrijk, want door de veilige en vertrouwde omgeving van een besloten groep, kunnen we veel mensen bereiken. Conversaties in kleine groepen levert uiteindelijk meer op dan je boodschap naar een breed publiek spuwen. Ons werk wordt bijvoorbeeld gebruikt door het AMC en er is ook internationale aandacht, zoals binnen AFEW (Aids Foundation East West, red.) en de Global Coalition on Women and AIDS en bij medische professionals.
Dat alles zou niet zoveel betekenen als we niet zeker wisten dat video’s echt stigma kunnen verminderen. Uit wetenschappelijk onderzoek en de praktijk is bekend dat contact tussen mensen een effectieve manier is om stigma aan te pakken. Samen met de Universiteit van Maastricht werken we op dit moment aan een onderzoek waarin we willen aantonen dat mensen minder angst en meer empathie voelen en minder vooroordelen hebben als ze in video’s zien hoe gewoon mensen met hiv zijn. Het onderzoek is zo opgezet dat we echt kunnen meten wat mensen nu diep vanbinnen vinden, dus zonder dat ze beïnvloed worden door wat sociaal wenselijk is. De resultaten worden in de herfst van dit jaar verwacht. Het zou heel mooi zijn als we deze kunnen presenteren op AIDS 2018, het internationale congres dat in Amsterdam zal plaatsvinden.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #18.
Tekst Anouk Benden Fotografie Marjolein Annegarn
