Het Oostenrijkse magazine Vangardist kwam eerder deze maand met een uitgave die is gedrukt met het bloed van mensen met hiv. Sommigen vinden het effectief in de strijd tegen stigma, anderen vinden het smakeloos. Namens de Deutsche Aids Hilfe sprak Paul Schulz met hoofdredacteur Julian Wiehl.
‘This magazine has been printed with the blood of HIV+ people’ staat er op de omslag van het tweetalige tijdschrift Vangardist uit Oostenrijk. En daaronder de dubbelzinnige boodschap ‘Now the issue is in your hands.’
Het team dat het tijdschrift maakt wil op deze manier de discussie over hiv weer meer in de openbaarheid brengen en het stigma bestrijden. Deze actie, die ze samen met een reclamebureau hebben opgezet, kent voor- en tegenstanders. Van ‘wat inspirerend!’ tot ‘zijn ze gek geworden?’
Allereerst gefeliciteerd! Iedereen praat over jullie magazine. Is jullie doel daarmee bereikt?
JW: Nee. Het is super dat er zoveel over wordt geschreven. Uiteindelijk was dat ons doel: om hiv meer in de media te krijgen. De strijd is daarmee niet gewonnen, maar is volgens mij pas begonnen. Wanneer meer mensen zullen opstaan en zeggen: ik zet me in voor een stigmavrije maatschappij, dan zijn we een stap verder.
Wiens idee was het?
Het reclamebureau Saatchi en Saatchi. Die wilden al eerder dit concept bij een andere firma indienen maar die vond het te riskant. Toen wij ervan hoorden, vonden we het meteen een goed idee.
Vonden jullie het ook niet een beetje riskant?
Wij dachten: we staan voor ‘progressive men’ en ‘progressive publishing’ dus laten we onze mouwen opstropen en het gewoon doen. En het is gelukt; hiv heeft al lang niet meer het angsteffect waarmee het in de media komt. Je moet dus een beetje hard trommelen wil je discussie losmaken.
Volgt deze communicatie strategie in de traditie van Act Up?
Nee. We zijn geen activisten, artsen of maatschappelijk werkers. We zijn uitgevers en we geloven dat we met onze middelen iets kunnen bewerkstelligen, als het om hiv en aids gaat. Simpelweg door gebruik te maken van onze mogelijkheden, thema’s bespreekbaar te maken en informatie te delen. Dat hopen we tenminste.
Hoeveel moeite koste het om mensen te vinden die hun bloed wilden geven?
We hadden geluk en zoveel moeite koste het niet. We wilden een homo, vrouw en heteroman, zodat niemand kon zeggen: “Dit gaat niet om mij.” We hebben het ze voorgelegd, en zij hebben er een nachtje over geslapen en toen ja gezegd. Omdat ze wisten dat ze een bijdrage konden leveren aan het bestrijden van stigma.
Over hoeveel bloed praten we eigenlijk?
We hebben van elke donor ongeveer 60 ml. bloed afgenomen. Vervolgens hebben we 100 ml. toegevoegd aan 2,5 kilo rode inkt. Vervolgens zijn daarmee 3.000 nummers van het magazine gedrukt. De hoeveelheid bloed per kopie is dus zeer, zeer klein.
Waarom zeggen jullie dan op de eerst pagina tot drie keer toe dat het bloed gepasteuriseerd is, zodat je niet geïnfecteerd kunt worden? Werkt dat niet contraproductief?
Misschien. Als het aan mij had gelegen hadden we dat niet zo gedaan. Maar dit zijn de voorschriften waar wij en vooral het reclamebureau zich aan moet houden. Het tijdschrift is ook te koop in landen waar het wettelijk noodzakelijk is om het zo te doen. Op zich doet het geen afbreuk aan de hele actie, denk ik.
Als het tijdschrift niet besmettelijk is, waarom hebben jullie het dan in een condoom verpakt?
(Lacht) Het is geen condoom maar een plastic hoesje. En we wilden het ook zo, omdat je dan iets moet scheuren dat weer lawaai maakt. Onze slogan is dan ook: ‘break the silence, break the stigma.’
De response op het magazine is heel breed. Van enthousiasme tot volkomen afwijzing. Ik lees je een aantal reacties voor en dan kun jij erop reageren. Okay?
Graag.
“Zo vergroot je juist de angst”
Daar gaat het niet om. Ik heb de laatste dagen ook de reacties op social media gezien en ik moet zeggen: we zijn eigenlijk heel blij. Omdat het precies hier om gaat. Als iemand schrijft: ‘jullie zijn moordenaars en brengen mensen in gevaar omdat ze besmet kunnen raken’ en iemand schrijft als reactie daar weer onder: ‘Ga weg man, en laat je eerst eens informeren’ dan zitten we al midden in een geïnformeerde discussie. Iemand ontbeert goede informatie en de ander geeft dit aan hem. Zo verminder je juist de angst en dat is super.
Nog eentje: “Dit is walgelijk en veel te drastisch”
Er zijn methoden waarmee je zeer zeker aandacht krijgt. Dat kun je drastisch of effectief noemen. Ons doel was om hiv weer bespreekbaar te krijgen in de media. We krijgen ontzettend veel goede feedback van hiv-positieven op het tijdschrift. Velen zijn enthousiast en anderen hebben ons zelfs bedankt. Volgens mij zijn het meer de hiv-negatieven die bang zijn dat je campagne kantelt en meer angst zou kunnen aanjagen.
Maar wie willen jullie bereiken: niet-geïnformeerde hiv-negatieven of hiv-positieve activisten?
We willen ze allemaal bereiken en met elkaar in discussie laten gaan. Misschien kan de meerderheid wat van de minderheid leren als het om de ontspannen benadering van het thema gaat. Daar ben ik van overtuigd.
Je hoort ook regelmatig dat men het ‘smakeloos’ vindt. Wat zeg je tegen mensen die zeggen dat je niet met bloed moet spelen?
Ik heb niet zo’n relatie met bloed. Het is geen heilige koe en het kan ook misbruikt worden voor goede zaken.
Is het dan een spel met de symboolfunctie van bloed?
Nee, het is een zeer ernstige zaak.
De Vangardist is een glossy. Hoe ernstig kan het daarin zijn?
Zeer ernstig. Er staat geen man op de cover, niet een aardig mens. Dat is een weloverwogen keuze geweest. We hebben de grafische vormgeving ondergeschikt gemaakt aan het thema.
En waarom zijn hiv-positieven ‘heroes’ zoals jullie schrijven?
Het is niet het feit dat ze hiv hebben dat ze helden maakt, maar hoe open men erover is. Zo’n beslissing vergt vanwege het stigma nog erg veel moed. Wie dat op kan brengen is voor ons een held, omdat die persoon daarmee ook de wereld verandert. Het helpt anderen om beter met hun angst voor hiv om te gaan. Misschien ziet hij of zij dat zelf niet zo, maar voor mij is het een held. Je ziet hetzelfde elke dag op You Tube. Mensen doen iets wat in hun ogen volkomen normaal is. Ze redden een kat uit de boom, of helpen een dakloze aan eten. Daarmee zorgen voor een reactie bij anderen die anders gaan denken over dingen. Op die manier helpen ze dus heel veel andere mensen.
Hoe gaat het met de verkoop?
Goed. Wat super is, is dat de winst naar goede doelen gaat. Bijvoorbeeld de Deutsche Aids Hilfe. Iets anders zou inconsistent zijn.
Interview: Paul Schulz
Vertaling: hello gorgeous
