Aminatou Sow en Ann Friedman kennen elkaar ruim tien jaar en onderhouden een Grote Vriendschap. In hun gezamenlijke boek ‘Big Friendship – How We Keep Each Other Close’ verkennen ze wat dat voor hen betekent, hoe ze van elkaar verwijderd raakten en hoe ze er aan werken om hun vriendschap te onderhouden. Het boek is een openhartig verhaal van twee vriendinnen, en tegelijkertijd een praktische handleiding voor vrienden die in elkaar willen blijven investeren.
Als Aminatou en Ann, allebei in de twintig, elkaar in 2009 via een wederzijdse vriendin leren kennen, is er direct een grote klik. Al snel komen ze meerdere keren per week bij elkaar over de vloer om tv te kijken, te kletsen of over problemen te praten. Bij elkaar op de bank zitten, samen op zondag de krant lezen en zonder oordelen naar elkaar luisteren: dat is de basis waarop zij hun vriendschap bouwen. Aminatou en Ann worden steeds closer: ze gaan als elkaars ‘plus one’ naar bruiloften en laten dezelfde tatoeage zetten. Ze noemen zich geen BFF’s en geen ‘besties’, maar ‘een duo’, een krachtige term die hun onderlinge hechtheid goed weergeeft.
Shine Theory
Ze zijn niet alleen toegewijd aan elkaar, ze onderhouden ook vriendschappen met andere, soms gezamenlijke vrienden en – vooral – vriendinnen. De mensen in hun ‘vriendenweb’ delen contacten en kennis, helpen bij salarisonderhandelingen en stimuleren elkaar het beste uit zichzelf te halen. Aminatou en Ann, beiden werkzaam in de media, patenteren deze mentaliteit zelfs: met hun ‘Shine Theory’ ontwikkelen ze een model waarbij met name vrouwen worden gestimuleerd elkaar als bondgenoten in plaats van concurrenten te zien.
Maar door verhuizingen, tegenslagen in hun levens en het niet uitspreken van hun gevoelens raken de vriendinnen langzaam van elkaar verwijderd. Aanvankelijk zien ze dat niet onder ogen: ze spreken elkaar meerdere keren per week en ze willen graag aan hun eigen beeld van ‘low-drama-mamas’ voldoen. Hun vriendschap mag niet ten onder gaan, zeker niet omdat ze gezamenlijk de succesvolle podcast ‘Call Your Girlfriend’ maken, die juist over hun Grote Vriendschap gaat.
Beide vrouwen worstelen, beginnen te twijfelen aan de waarde van hun vriendschap en overwegen of ze hem moeten beëindigen. Pogingen om nader tot elkaar te komen, halen niet veel uit. Uiteindelijk belanden ze samen bij een therapeut op de sofa. In een uitgebreide en zeer openhartige analyse proberen ze de dynamiek te ontrafelen die tot hun verwijdering leidde. Het uiteindelijke resultaat is dit lezenswaardige boek.
Spiegel
De kracht van ‘Big Friendship’ is dat de schrijfsters niet alleen over zichzelf vertellen, maar dat zij het thema breder trekken. Aan de hand van de ontwikkeling in hun eigen vriendschap onderzoeken ze in gesprek met wetenschappers algemeen gebruikelijke waardes, patronen en valkuilen. Voor Aminatou en Ann heeft de vriendschap verschillende functies: ze ervaren het als een verzekering tegen de stormen van het leven en hechten er waarde aan om lange tijd een getuige van je leven te hebben. Mét een vriend krijg je een spiegel voorgeschoteld, waarmee je jezelf beter leert kennen. Dat zijn over het algemeen dezelfde functies als familieleden vaak vervullen, aldus een van de studies die worden aangehaald in het boek.
Interessant is ook het onderzoek naar de invloed van denkbeelden over het huwelijk op vriendschappen. In vroeger tijden, toen er werd getrouwd om economische redenen, hadden mensen vooral een intieme band met hun vrienden. Maar vanaf de loop van de negentiende eeuw werd een emotionele relatie met de huwelijkspartner steeds belangrijker en hechtten we steeds meer waarde aan het trouwen met een ‘maatje’. Dat veroorzaakte druk op buitenechtelijke vriendschappen, zeker met mensen van de andere sekse. Pas sinds de jaren zeventig vonden mensen het weer gangbaarder dat je ook vrienden naast je huwelijk kon hebben. Omdat we deze relatievorm opnieuw moeten ontdekken, hebben we nog niet geleerd onze vrienden genoeg te koesteren en erin te investeren, is het punt dat de schrijfsters maken.
Catch-22
“Wat zo mooi is aan vriendschap is dat je niet-exclusief wordt opgenomen in andermans realiteit. (…) Het is een prachtige mix van afhankelijk en onafhankelijk zijn, iets waar je allebei constant voor moet kiezen. En dit zijn precies dezelfde dingen die de vriendschap van binnenuit kapot kunnen maken.”
Sow en Friedman noemen het de catch-22 van een vriendschap: vanwege de vrijblijvende intimiteit verwacht je dat je beste vrienden altijd blijven, maar tegelijkertijd is het totaal normaal dat een vriendschap (eenzijdig) wordt opgezegd. Een duidelijk verschil met romantische relaties, signaleren ze: bij het verbreken van een verkering of huwelijk moet je iets actiefs doen, maar in vriendschappen is het geaccepteerd dat je elkaar ‘gewoon’ uit het oog verliest. Terecht vragen de vrouwen zich af waarom er zoveel zelfhulpboeken en therapieën zijn voor partners in romantische of familierelaties, en zo weinig voor die andere, zo belangrijke vorm van menselijke intimiteit. We leren dat je voor een huwelijk ‘hard moet werken’, en de band met de familie is voor de meeste mensen een onomstotelijk gegeven. Maar wat moeten vrienden doen die een leven lang bij elkaar willen blijven, en onderweg merken dat er een breuk ontstaat? ‘Laten we vrienden blijven’ is geen optie.
Aan de hand van hun eigen vriendschap geven Sow en Friedman duidelijke, praktische adviezen. Het eerste is het creëren van gezamenlijke rituelen, bijvoorbeeld door elkaar elke dag iets leuks te sturen of bij elke ontmoeting naar hetzelfde restaurant gaan. Verder moet de wens tot een langdurige verbintenis worden uitgesproken. Dat kan door te zeggen dat je over 30 jaar elkaars buren wilt zijn, of door de ander te benoemen tot executeur-testamentair. En als laatste heeft een Grote Vriendschap openheid nodig. Dit is nog moeilijker dan in een romantische relatie, omdat je er niet zonder meer van uit kan gaan dat de ander ook moeite wil doen.
Focus
Het is Sow en Friedman gelukt om een persoonlijk verhaal om te zetten in een handleiding ‘hoe red je een vriendschap’. Dat is een behoorlijke prestatie, te meer omdat er een goede balans is tussen de eigen ervaringen en de meer universeel geldende duidingen, die een solide onderbouwing krijgen. Daar bovenop komen de praktische adviezen. Ze hebben duidelijk heel goed nagedacht over de vorm en de opbouw: pas bij herlezing krijg je in de gaten hoe slim dit boek in elkaar zit. Deels volgen zij de chronologische ontwikkeling van hun vriendschap, deels is er een thematische ordening. Die afwisseling maakt het boek lekker leesbaar, en de diepgang doet recht aan de grote waarde die zij aan vriendschappen en met name hun eigen vriendschap hechten. Een pluspunt is ook dat zij ervoor gekozen hebben alleen hun eigen vriendschap in het boek centraal te stellen. Andere vriendschappen komen bijna niet aan de orde, en ook hun liefdesrelaties spelen nauwelijks een rol. Daarmee houdt het boek focus op een veelzijdig onderwerp.
Klein minpuntje is dat de grapjes die ze hier en daar tussen haakjes plaatsen, niet echt lollig zijn. Die inside jokes zijn vermoedelijk vooral te begrijpen voor lezers die tot hun podcast-community behoren. Maar het boek maakt wel nieuwsgierig naar die uitzendingen. De vriendinnen hebben inmiddels genoeg ervaring met en kennis over vriendschappen om nog vele aspecten uitgebreid te bespreken.
Big Friendship – How We Keep Each Other Close
Aminatou Sow en Ann Friedman
€ 14,99
Tekst Liza van den Dijssel
