In het expertisegebied van de afdeling Verpleegkundig Consulenten Hiv (VCH) van beroepsorganisatie Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) worden onder andere aanvullende kennis en vaardigheden benoemd die elk VCH-lid nodig heeft bij het uitoefenen van het vak: “…bevordert kennis van collega-zorgverleners en werkt aan het ‘de-stigmatiseren’ van hiv in de gezondheidszorg” en “…bevordert de kennis over hiv in de maatschappij en werkt aan het ‘de-stigmatiseren’ van hiv in de maatschappij”.
Hoe doen wij dat als Verpleegkundig Consulenten Hiv? En vooral: wát doen wij dan?
Ik denk meteen aan: vooral héél vaak over ons werk vertellen, zeker niet alleen in onze eigen werkomgeving via klinische lessen, scholingen en onderwijs. Een recente LinkedIn-bijdrage van kinderverpleegkundig consulent Femke Hessing is daar een voorbeeld van: “‘Wat doe jíj eigenlijk tegenwoordig?’ Typisch zo’n vraag voor op een nieuwjaarsborrel waar je mensen treft die je blijkbaar niet jaarlijks spreekt. Nou… ik heb twee banen: ik heb een eigen praktijk als kinder- en gezinscoach en ik werk als kinderverpleegkundig consulent hiv. ‘Als wat? Hiv? Bestaat dat nog? Bij kinderen?’ (…) Blijkbaar is deze informatie voor veel mensen nog onbekend, maar ik leg het met liefde keer op keer uit. Elke extra persoon met méér kennis van hiv anno 2024 is weer een grotere kans dat het stigma rondom hiv minder wordt!”
Heel herkenbaar, al voel ik soms de verleiding om het bij ‘verpleegkundige’ te houden, met het oog op de korte klinische les over soa-hiv-seksuele gezondheid die zeker op mijn antwoord volgt. Ook ik zie het beantwoorden van elke vraag als een bijdrage om de (zó ontzettend ontbrekende) kennis van mensen te vergroten. Wat ik oprecht schokkend vind, is dat mensen met hiv aangeven dat stigma over hiv onder zorgverleners toeneemt. Gedragsonderzoeker Sarah Stutterheim (Universiteit Maastricht) deed in 2007 en in 2019/2020 onderzoek naar hiv-stigma in Nederland. Ervaren stigma onder vrienden, familie en kennissen nam af. De opvallende uitkomst was dat mensen met hiv méér stigma in de zorg ervaren. Daar lijkt niet snel verandering in te komen, gezien de recente bevindingen van arts-onderzoeker Carlijn Jordans (EMC). Namens de #aware.hiv-projectgroep werden zorgverleners in het EMC en LUMC gevraagd naar hiv en stigma. Vooral zorgverleners jonger dan 25 jaar en verpleegkundigen maakten zich zorgen over de overdracht van hiv en hadden een negatievere houding over mensen met hiv.
De n=n-boodschap is bij zorgverleners, onze ‘peers’, blijkbaar veel minder bekend dan wij als zorgverleners zouden verwachten. Een onwetendheid die mensen met hiv daadwerkelijk ervaren, en die niet af lijkt te nemen. Dat is zorgwekkend. Daar willen en moeten wij als zorgverleners in de hiv-zorg zeker iets meer mee doen! De training Hiv-stigma in de gezondheidszorg van OLVG, SoaAids en de Hiv Vereniging is een voorbeeld. Laat elke zorgverlener in het hiv-veld die volgen en nog meer handvatten meenemen om uit te dragen in de directe en minder directe werkomgeving. In mijn werk- en privé-omgeving ga ik bij vragen over hiv ook de recente TEDx UniversiteitVanAmsterdam (bekijk ‘m op YouTube) van ervaringsdeskundige Pauline Moret delen: HIV is treatable, but stigmatization kills.
Deze column verscheen eerder in hello gorgeous #46.
Tekst Natasja van Holten Beeld Greg Litwin
