Lyle Muns (30), werkzaam als pleitbezorger bij Soa Aids Nederland, zal altijd de dialoog aangaan, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Of het nou gaat over ontwikkelingssamenwerking, sekswerk of homoseksualiteit. “Mijn deur staat altijd open.”
“Blijf in dialoog gaan met je allergrootste tegenstander.” Lyle kijkt me indringend aan terwijl hij een klemtoon legt op ‘aller’. “Ik heb op middelbare scholen voorlichting gegeven voor de Hiv Vereniging en voor LHBT+-belangenorganisatie COC. Dat waren soms moeilijke gesprekken, zoals met iemand die vond dat homo’s van torens gegooid moesten worden. Dat raakt je. Maar we leven in een democratische samenleving. En we moeten ervoor zorgen dat we elkaar niet kwijtraken. Daarvoor moeten we blijven praten.” Het is een visie die tekenend is voor Lyle het individu én voor Lyle de belangenbehartiger. Voor Soa Aids Nederland zal hij, in deze formatieperiode, nog menig gesprek gaan voeren. De formerende partijen lopen niet bepaald warm voor ontwikkelingssamenwerking. Juist daarom grijpt Lyle elke kans aan om in gesprek te treden. Hij wil dat doen vanuit een nuchtere houding. “De partijen die onderhandelen zeggen geen gekke dingen te zullen doen. Ze willen de Nederlandse positie in het buitenland en de rechtsstaat bewaken. Ik zie voor ons de taak om juist nu het belang van ons werk te benadrukken. Uitleggen waarom wij zo belangrijk zijn voor de kwetsbare groepen die wij steunen – de LHBT+’ers, de sekswerkers, de mensen die drugs gebruiken.”
Beeld Martijn Gijsbertsen
Belangrijke partner
Die steun is meer dan ooit nodig. “Het is een ongelooflijk nare tijd. De democratie in landen als Rusland wordt ontmanteld. Kwetsbare minderheden vangen als eerste de klappen op. Kijk naar wat er in Oeganda gebeurt, waar een van de strengste anti-homowetten ter wereld is aangenomen. Dat heeft ook effect op sommige hiv-organisaties waarvan het werk gecriminaliseerd wordt. Je ziet dat behandelingen gestaakt worden of überhaupt niet meer worden opgestart omdat mensen met discriminatie geconfronteerd worden, en dat het stigma op hiv en aids toeneemt.” De afgelopen jaren was Nederland een belangrijke partner voor mensenrechtenactivisten. Het bood daarmee ook tegenwicht aan een groeiende conservatieve beweging wereldwijd die strijdt tegen abortus, seksuele vorming en rechten voor LHBT+-personen. “Nederland is een boegbeeld als het gaat om steun voor seksuele en reproductieve rechten. Wij zijn de reddingsboei geweest voor tal van organisaties.” Het is echter maar de vraag of Nederland onder een eventueel nieuw rechts kabinet dat boegbeeld blijft.
Pushback
Niet alleen die internationale ontwikkelingen doen alarmbellen afgaan. Ook de conservatieve wind die in toenemende mate in Nederland waait, baart Lyle grote zorgen. “Jarenlang was het normaal dat we kinderen op een stigmavrije, toegankelijke manier informatie boden over seks. En toen was daar opeens de controverse over de Week van de Lentekriebels, een jaarlijkse projectweek in het basisonderwijs over relaties, seksualiteit en weerbaarheid. Nepnieuws over het programma werd breed verspreid. Seksuele vorming werd opeens controversieel. Terwijl een vraag als ‘iemand raakt je aan en je vindt dat niet fijn, hoe zeg je dan nee?’ hele relevante informatie is voor kinderen om te weten.” Deze conservatieve beweging moeten we volgens Lyle zien als pushback tegen de toenemende emancipatie van vrouwen en van seksuele minderheden maar ook van jongeren die openlijk over seks en seksualiteit willen praten.
Beeld Martijn Gjsbertsen
Alert zijn
Lyle erkent dat verworvenheden als abortus niet zomaar worden afgenomen. Integendeel. “De abortuspil is via de huisarts beschikbaar geworden en de bedenktijd voor abortus is afgeschaft.” Maar een sterke tegenstroom is merkbaar. “Denk aan de spotjes tegen abortus die het afgelopen jaar te zien waren op tv. Of aan het toenemend aantal protesten bij abortusklinieken. Ik wil hier niet een angstbeeld creëren, zo van: morgen worden al deze rechten afgeschaft. Ik denk echter wel dat we alert moeten zijn. Het is een opdracht aan ons allen, en ook aan een organisatie als Soa Aids Nederland, om meer en beter antwoord te geven op de vragen die gesteld worden. Waarom is seksuele vorming zo belangrijk? Waarom is het belangrijk dat abortus een legaal recht is?”
Mediastorm
Dat Lyle meerdere keren sekswerkers noemt in zijn pleidooi voor seksuele en reproductieve rechten, is geen toeval. Op achttienjarige leeftijd was Lyle het middelpunt van een mediastorm in België en in Nederland toen hij, als voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel, uit de kast kwam als sekswerker. Over die tijd heeft hij dubbele gevoelens. “Dat ik het kon delen, was heel bevrijdend. Maar dat er ook openlijk over je privéleven werd gesproken en geschreven, dat doet wat met je. Mijn familie en vrienden werden erop aangesproken. Daar had ik niet over nagedacht. Stom achteraf.” Die ervaring nam hij mee toen hij jaren later uit de kast kwam als iemand die leeft met hiv. “Ik heb dat toen van tevoren goed besproken met de mensen om me heen. Ik heb stilgestaan bij de vraag: hoe om te gaan met de reacties die kunnen komen, richting mij én richting jullie? Overigens waren de reacties op die coming out uiteindelijk louter positief.”
Beeld Martijn Gijsbertsen
Drijvende kracht
Toen Lyle in 2014 naar Amsterdam vertrok om Politicologie te gaan studeren, werd hij al snel een van de drijvende krachten achter PROUD, een inmiddels opgeheven vakbond voor sekswerkers. Als woordvoerder brak hij een lans voor de rechten van deze vaak kwetsbare groep. In die tijd viel het hem op dat juist progressieve politici soms uitermate kritisch zijn over sekswerk. “Sekswerk wordt dan vooral gezien in termen van uitbuiting en ‘anti-vrouw’.” Wat sekswerkers parten speelt, is dat er in veel gevallen óver hen maar niet mét hen wordt gepraat. “In de hiv-beweging zie je vaak de slogan nothing about us without us voorbijkomen. Sekswerkers moeten meer betrokken worden bij besluitvorming. Daarmee kweek je ook het onderlinge vertrouwen dat nodig is om misstanden tegen te gaan.” Tegelijkertijd blijkt het lastig om een sterke belangenbehartiging voor sekswerkers op te zetten, een voorwaarde om je rechten gerespecteerd te krijgen. “Dat is en blijft een enorme opgave voor een beroepsgroep waarvan een deel niet in de openbaarheid wíl of kán treden.”
Nuchtere instelling
Lyle ziet op het gebied van belangenbehartiging gelukkig ook lichtpuntjes. PrEP is daar een mooi voorbeeld van. “Het demissionaire kabinet heeft vlak na de zomer besloten dat PrEP een permanente rol krijgt in het gezondheidssysteem. Wat helpt, is als er niet moralistisch maar pragmatisch naar PrEP wordt gekeken. Wat helpt nou écht om het aantal hiv-infecties terug te dringen? Elke politicus wil onnodige zorgkosten vermijden, niemand vindt dat mensen hiv moeten krijgen. Die nuchtere instelling moet leidend zijn.” Als het gaat om betere hiv-zorg en toegang tot PrEP, ziet Lyle de komende tijd een rol weggelegd voor partijen als de PVV en BBB. “Het eigen risico kan voor mensen die leven met hiv een probleem zijn. Het kan ook een drempel zijn voor het regelen van PrEP via de huisarts. Je ziet dat sommige formerende partijen de afgelopen jaren grote beloftes hebben gedaan over de zorg, onder meer over het afschaffen van het eigen risico. Wij zullen de eersten zijn om hen daaraan te herinneren.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #46.
Tekst Rick Meulensteen Beeld Martijn Gijsbertsen
