Seks counselor Kenneth ervoer na zijn coming out vijf jaar geleden ‘gay community stress’. Voor zijn opleiding tot arts-seksuoloog dook hij dieper in het onderwerp. “Die nadruk op seks kunnen mensen die last hebben van gay community stress als problematisch ervaren. Belangrijk is dat er bewustwording komt en dat erover wordt gepraat.”
Kenneth Yap werd 33 jaar geleden geboren in Dordrecht en groeide daar ook op. Op zijn zeventiende verhuisde hij naar Amsterdam om geneeskunde te gaan studeren. Voor zijn opleiding tot arts-seksuoloog verdiepte hij zich in gay community stress: stress die mannen in de gay community kunnen ervaren door het gedrag van andere homomannen. Maar daarover straks meer.
Eerst Kenneths jeugd: “Mijn ouders zijn eerste-generatie-immigranten; wij hebben een Indonesische achtergrond. In de Indonesische cultuur is het onderwerp seks weinig tot niet bespreekbaar. Ook heb ik een vrij strenge, christelijke opvoeding gehad. De bijbel bepaalde de regels binnen het gezin. Seks, dat heb je pas als je getrouwd bent. Homoseksuele gevoelens waren uit den boze. Ik ontwikkelde een laag zelfbeeld. Bovendien ben ik als Aziatische Nederlander opgegroeid tussen witte mensen, die niet op mij lijken. Rolmodellen had ik niet. Ik heb lang over mezelf en tegen mezelf gelogen. Dat is mede de oorzaak geweest van mijn late coming out. Pas op mijn 28e deed ik mijn intrede in de gay community, met de socialisering en seksualisering die daarmee gepaard gaat.”
Beeld Martijn Gijsbertsen
Seksuele vrijheid
Door zijn werk bij het Centrum voor Seksuele Gezondheid van de GGD Amsterdam (CSGA) kwam Kenneth met veel mannen uit de homoseksuele gemeenschap in contact. Kenneth: “Gaandeweg voerde ik veel diepe en emotionele gesprekken met mijn cliënten over de rol van PrEP in hun leven en de impact daarvan op hun seksualiteit en mentale gezondheid. Mede door deze gesprekken is mijn motivatie voor seksuele gezondheid gegroeid. Sterker nog: het is mijn passie geworden. Vandaar dat ik de opleiding tot arts-seksuoloog ben gaan volgen.”
Tijdens de opleiding moest hij een presentatie maken over sociale en/of culturele aspecten die invloed kunnen hebben op seksualiteit. Hij koos als onderwerp gay community stress. “Een belangrijk kenmerk van de gay community is de seksuele vrijheid die wordt ervaren. Een gevolg daarvan is een fixatie op seks. Die nadruk op seks kunnen mensen als problematisch ervaren. Destijds had ik zelf het gevoel dat onder mannen die ik leerde kennen, de focus veel lag op seks en dat vooral de kwantiteit daarvan belangrijk was. Aanvankelijk ging ik erin mee, maar eigenlijk wilde ik dat niet. Die inzichten ben ik gaan delen en wat bleek: iedereen herkende het.”
Beeld Martijn Gijsbertsen
Keuzes maken
De presentatie werd uiteindelijk een documentaire van een kwartier waarin een aantal mensen uit Kenneths omgeving en een aantal professionals zich over gay community stress uitlaten. “Ik had enkele uren aan beeldmateriaal, dus ik moest keuzes maken. Ik heb me daarom beperkt tot homomannen, hoewel ik me natuurlijk sterk realiseer dat de regenboogfamilie veel groter is. Ook heb ik me in de documentaire alleen gericht op het aspect seks. Naast seks is de community sterk gericht op status, competitie en sociale uitsluiting. Gay community stress wordt gedefinieerd als het ervaren van stress-gerelateerde emoties, zoals boosheid, irritatie of verdriet, door het gedrag van andere homo- of biseksuele mannen. Er is onderzoek naar gedaan door de Amerikaanse klinisch psycholoog John E. Pachankis. In de interviews die hij hield binnen de Amerikaanse gay community kwamen alle vier de aspecten naar voren, maar de focus op seks was de grootste.”
Gedegen onderzoek
Niet iedereen die gay community stress ervaart, krijgt er daadwerkelijk mentale klachten van, benadrukt Kenneth. Ook erkent hij dat er misschien wel belangrijker zaken binnen de community spelen: het grote aantal al dan niet geslaagde suïcidepogingen bijvoorbeeld. Desalniettemin: het bestaat en er wordt nu meer gedegen onderzoek naar gedaan. Momenteel onderzoeken Henny Bos en Mark Assink van de Universiteit van Amsterdam bijvoorbeeld of gay community stress niet alleen onder Nederlandse homomannen bestaat, maar ook onder lesbische vrouwen. Het is belangrijk eerst te begrijpen waar deze stress vandaan komt, om vervolgens te kijken of het doorbroken kan worden.
Beeld Martijn Gijsbertsen
Kenneth: “Belangrijk is dat er bewustwording komt en dat erover wordt gepraat. Voor veel mensen is het een eye opener dat het verschijnsel inmiddels wetenschappelijk is beschreven. Voor hen is het natuurlijk goed om te realiseren dat ze niet alleen zijn én dat ze er niet alleen voor staan. Tijdens mijn vele gesprekken over PrEP en seksualiteit met de community door de jaren heen kwam de problematiek vaak naar boven. Dat ook werd herkend door mijn collega’s. Als wij al deze gesprekken hadden mogen opnemen, hadden we een schat aan data over gay community stress gehad.”
Op Kenneths werkplek worden ook veel mensen met hiv gezien. “Die hebben statistisch gezien meer te maken met psychische klachten, gerelateerd aan het stigma rondom hiv. Ik denk dat ook zij, los van hun hiv-status, gay community stress kunnen ervaren.”
Terug naar Kenneth zelf. “De bewustwording van gay community stress heeft mij persoonlijk erg geholpen, omdat het erkenning geeft aan dat wat ik heb gevoeld. Het bekrachtigt me om dicht bij mijn eigen normen en waarden te blijven en moedigt mij aan om het gesprek hierover te blijven aangaan. Niet alleen op professioneel vlak, maar ook als man uit de gay community.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #43.
Tekst Norbert Splint Beeld Martijn Gijsbertsen
