Legendary Children is een boek van Tom & Lorenzo over de geschiedenis van dragcultuur en -activisme, aan de hand van het wereldwijde fenomeen RuPaul’s Drag Race. “Drag performers stonden altijd vooraan in de strijd voor gelijke rechten. We zijn hun veel verschuldigd.”
Tom Fitzgerald en Lorenzo Marquez zijn een Amerikaans stel dat in 2006 begon met hun Project RunGay blog. Hier deden ze op hilarische wijze verslag van o.a. de realityshow Project Runway, een afvalrace over beginnende modeontwerpers, gepresenteerd door het Duitse model Heidi Klum. Zestien jaar later en nog steeds getrouwd hebben ze een succesvolle website over mode, tv, film en entertainment, een wekelijkse podcast en twee boeken op hun naam. Vlak voor de Covid-19-uitbraak verscheen hun tweede boek: Legendary Children: the First Decade of RuPaul’s Drag Race and the Last Century of Queer Life. In het boek beschrijven ze aan de hand van Drag Race de geschiedenis van drag en LHBT+-leven in de VS.
Tom Fitzgerald en Lorenzo Marquez
Vanwaar jullie interesse voor drag en drag-cultuur?
Tom: “Drag maakte altijd al deel uit van ons sociale leven. Net zoals voor zoveel andere homomannen was het voor ons de entree in het uitgaansleven. Toen RuPaul’s Drag Race in 2009 debuteerde, leek het ons leuk om erover te schrijven voor ons blog. In die tijd waren er nog niet zoveel gay bloggers, en bijna niemand schreef over Drag Race. Inmiddels zijn we zoveel jaren verder en hebben we over elke episode van de in totaal veertien seizoenen geschreven. Eerlijk gezegd was het voor ons een no brainer om er uiteindelijk een boek aan te wijden. Wij zijn een paar jaar jonger dan RuPaul en begrijpen de vele culturele verwijzingen in zijn show.”
Hebben jullie zelf ervaring met drag?
Beide lachend. Lorenzo: “Oh nee. Wij zijn slechts connaisseurs van deze kunstvorm, maar hebben het nog nooit zelf gedaan.”
Wat is volgens jullie de kracht van de combinatie van drag en activisme?
T: “Je kunt naar de Stonewall-rellen in 1969 kijken als de geboorte van een nieuwe LHBT+-emancipatiebeweging. Marsha P. Johnson en Sylvia Rivera liepen voorop tijdens deze demonstraties. Het waren trans vrouwen, maar ook drag performers. Samen met andere non-conforme mensen stonden trans personen altijd vooraan in de strijd om gelijke rechten. Dat gold ook voor de rellen in 1966 bij Compton’s Cafeteria in San Francisco. Zij waren en zijn vaak nog steeds de mensen in de meest kwetsbare posities in de maatschappij en worden altijd het eerst aangevallen. Als twee witte cisgender homomannen met ontzettend veel privileges zijn we hun enorm veel verschuldigd. Als dit 1966 was, zouden wij voor hetero’s kunnen doorgaan. We zijn niet de meest mannelijke mannen die er zijn, maar we zouden door de wereld kunnen gaan zonder problemen. Trans personen en non-conforme mensen hadden die optie nooit. Zij kregen altijd negatieve aandacht, en moesten wel opkomen voor zichzelf.”
Sylvia Rivera
Drag als een politieke daad?
L: “Drag is een kunstvorm die recht van bestaan heeft en het wordt daarmee automatisch ook een politieke daad. Vroeger vochten we om te mogen bestaan, nu vechten we om geaccepteerd te worden.”
T: “Dat zie je ook steeds meer terug in alle internationale edities van Drag Race. Steeds meer drag queens combineren politiek en drag. Het is een politieke daad, waarin de gendernormen voortdurend worden bevraagd. Met het volume op tien en heel veel plezier, want vreugde is het hart van drag.”
Wat was de impact van aids op de drag-cultuur?
T: “Toen de gevolgen van aids ook voelbaar en zichtbaar werden in de kleinere community’s in de V.S. waren er mensen nodig die geld bijeen konden brengen voor de goede doelen en hulp konden organiseren. Lokale drag queens waren hier al heel bedreven in en velen werden community-leiders. Ze maakten ook vaak de doktersafspraken voor de mensen met aids, brachten eten langs…”
L: “Nu gaan drag queens de hele wereld over, maar in die tijd was drag erg lokaal. Geen van deze queens kreeg een prijs of werd landelijk bekend. Maar als je de lokale kranten uit die tijd erop naslaat, kun je veel lezen over het werk dat ze hebben verzet.”
Hibiscus
Veel drag performers stierven ook aan aids. Ik was erg onder de indruk van het verhaal van Hibiscus in jullie boek, die als een van de eersten aan aids overleed in 1982.
T: “Ik hou met mijn hele hart van die queen. Als wij een tattoo zouden laten zetten van een van de mensen uit ons boek, zou ik er eentje van Hibiscus nemen. Ik bewonder de kunstzinnigheid van zijn drag, de freakiness ervan. Hij was een geboren performer; hij moést gewoon glitter in zijn haar en bloemen in zijn baard doen. Hij komt uit de drag-scene van San Francisco, wat nog steeds het centrum van politieke drag in de V.S. is. Er is vandaag de dag zeker ruimte voor zijn stijl, ook al zitten we meer in de hyper-glamoureuze stijl van drag die RuPaul de wereld instuurt. Hibiscus stierf aan aids toen het nog GRID (Gay Related Immune Disease, red.) werd genoemd.”
En Marsha P. Johnson, die ook hiv had, was actief bij ACT UP New York, las ik…
T.: “Marsha P. Johnson is zo moeilijk in een hokje te stoppen en daar zou ze waarschijnlijk om gelachen moeten hebben als ze nog zou leven. Ze was een trans vrouw en drag performer. Drag was voor haar een manier om geld te verdienen. Dat zag je natuurlijk meer, omdat er meestal geen ander werk was voor trans vrouwen dan drag of sekswerk. Marsha was een van de meest politiek actieve drag queens uit de geschiedenis. We doen haar zoveel te kort als we haar alleen een drag queen noemen. Ze was meer dan dat. Ze was een heilige.”
L: “Er wordt altijd gedacht dat drag alleen door witte homomannen wordt gedaan. Maar uit ons onderzoek voor dit boek blijkt dat de meerderheid van de drag performers trans mensen en andere non-conforme mensen waren. Dat is nog steeds zo. Zij doen aan drag omdat ze zo een manier hebben gevonden om hun leven te kunnen leiden. Drag als kunstvorm geeft hun dat.”
Marsha P. Johnson (Getty Images)
Drag is onderdeel van de mainstream geworden. Gezien de politieke situatie in de V.S. en de rest van de wereld: verwachten jullie dat er ook een terugslag zal komen? Niet alleen voor drag maar ook voor andere LHBT+-verworvenheden?
T: “Elke twee stappen vooruitgang die we maken, worden altijd gevolgd door een stap terug. Ik wil de cis queer mensen op het hart drukken om op te komen voor de rechten van trans mensen en gender-non-conforme mensen. Want zij zijn de eersten waar de meute achteraan komt, en daarna zijn wij aan de beurt. We zijn allemaal van hetzelfde laken een pak, we zijn allemaal familie van elkaar. En ongeacht onze verschillen, hoe we de wereld zien of onze identiteit, heb ik nog nooit zoveel verbondenheid gevoeld met de andere letters van de LHBT+-community als nu. Wij zijn een cis wit getrouwd homostel en we weten dat we onze privileges moeten gebruiken om onze trans en non-binaire familie te blijven steunen. Zij waren degenen die ons hielpen gedurende de aidscrisis. Ik vind het verschrikkelijk dat we ons zo bedreigd voelen, maar het biedt ook een mogelijkheid om nog meer gezamenlijk te vechten.”
L: “Ik raak altijd geïrriteerd door mensen die zeggen dat de strijd voor gelijke rechten over is. Dat is niet zo! Ik moet denken aan de speech van Sylvia Rivera die ze hield tijdens een Pride-bijeenkomst begin jaren zeventig. Ze vroeg toen aan het publiek, merendeels wit en homo: ‘Waar zijn jullie als het gaat om onze rechten?’. Die speech was vijftig jaar geleden en hij is nog steeds actueel. We mogen de geschiedenis niet vergeten.”
Wat zijn hedendaagse dragtivisten die jullie bewonderen?
T: “OMG, er zijn er zoveel! Van de Drag Race-meiden heb je Shea Coulee, die veel doet voor de Black Lives Matter-beweging. Bob the Drag Queen, Nina West… Van de overige performers hebben we veel bewondering voor Marti G. Cummins, een drag queen uit New York die de politiek in is gegaan. Lil Miss Hot Mess voerde de campagne tegen Facebook voor performers om hun drag-naam te kunnen gebruiken. En Panti Bliss, die het gezicht werd van de openstelling van het huwelijk voor mensen van dezelfde sekse in Ierland.”
L: “In Nederland hadden jullie natuurlijk de in 2021 overleden hiv-activist Orlando Lansdorf die ook in drag optrad. Want laten we niet vergeten dat er op de hele wereld naast de beroemde ook ontelbare minder bekende drag performers zijn die bergen verzetten.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #41.
Tekst Leo Schenk Met dank aan TLO
