De Curaçaose júrist Steven Gomez (31) weet sinds vier jaar dat hij hiv heeft en hij worstelt met de zwijgzame cultuur op het eiland. “Iedere dag dat ene pilletje slikken om niet dood te gaan, is confronterend. Maar er niet over kunnen praten maakt het nog zwaarder.”
Onwetend
Steven schudt een langwerpige blauwe pil uit de verpakking. Hij slikt zijn medicatie trouw en is dankbaar dat hij op deze manier toch gezond oud kan worden. Maar zijn leven staat in de wacht. Relaties gaat hij niet aan, omdat altijd weer dat ene ongemakkelijke moment aanbreekt: als hij moet uitleggen dat hij met hiv leeft, en dan op een muur van onbegrip stuit. “Mensen zijn hier onwetend. Ze denken dat ze van drinken uit hetzelfde kopje al hiv kunt krijgen. Als je iemand leuk vindt, wil je diegene geen angst aanjagen.” Als Steven merkt dat een vriendschap overgaat in flirten, trekt hij dus aan de handrem. Zelf was hij ook lang onwetend. Toen hij de positieve uitslag kreeg, was zijn eerste gedachte: help, ik ga dood. Nu weet hij beter: met dat blauwe pilletje kan hij een gewoon leven leiden. Sterker nog: het virus is dan niet eens overdraagbaar. Maar hoe leg je dat aan mensen uit?
Foto Linelle Deunk
Uit de kast
Na zijn studie Rechten in Nederland streek Steven neer in zijn geboorteland Curaçao. Hij ontvluchtte het eiland in 2006 omdat hij het er verstikkend vond. Maar hij keerde terug omdat er carrièrekansen lonkten. Zijn ouders waren inmiddels gescheiden, en hij trok in bij zijn moeder. Steven heeft een goede band met haar; op zijn 12e kwam hij tegen haar uit de kast. Maureen is een liberale, van origine Nederlandse vrouw met een zacht karakter en redelijk moderne opvattingen. In tegenstelling tot Stevens behoudende Curaçaose vader. Die coming out duurde dan ook wat langer: pas op zijn 18e vertelde hij zijn vader dat hij niet de zoon was waar zijn vader op gehoopt had. Drie jaar na zijn terugkeer op Curaçao kreeg Steven de ene na de andere griep, met koortsaanvallen en zweetnachten. Uitgerekend zijn vader spoorde Steven aan om naar de huisarts te gaan en een hiv-test te laten afnemen. De uitslag was negatief, maar na een week belde de huisarts weer: er was toch iets vreemds gezien. Steven wist direct dat het hiv was.
Uit het veld geslagen
Zijn wereld stortte in. “Het kwam keihard aan.” Een mengeling van boosheid, veroordeling en schaamte maakte zich van hem meester. “Waarom ik? Wat heb ik gedaan? Wat nu? Ik stond stil en had het gevoel dat ik niet verder kon met mijn leven.” De huisarts stuurde de vermagerde, totaal uit het veld geslagen jongen direct naar de hiv-consulente van het Curaçao Medical Center. Zij ontfermde zich over Steven en bleek een eerste houvast in de kolkende zee aan emoties. “Listen Steven, we are not going to die”, zei ze ferm. Haar geruststellende woorden en de toon waarop ze sprak, gaven Steven het gevoel een engel te hebben ontmoet. “Ze zei: ‘Wij gaan er voor zorgen dat jij gezond verder kan.’ Daardoor kreeg ik weer hoop.”
Tikkende tijdbom
De eerste weken leek Stevens lichaam een tikkende tijdbom. Hij had al hiv-gerelateerde verschijnselen ontwikkeld en moest direct aan de zware medicatie. De medicatie sloeg aan, en het vertrouwen in zijn lichaam kwam terug. Het moeilijkste moment moest echter nog komen: hij moest zijn vriend vertellen dat hij positief was. “Zijn reactie was stuitend: hij liep weg met de woorden: ‘Hier heb ik geen trek in’. Dat wil ik niet nog eens meemaken.” Sindsdien gaat hij iedere vorm van intimiteit uit de weg. “Natuurlijk wil ik een relatie, maar elke keer dat ik iets begin te voelen voor een ander, weet ik dat het moment komt dat ik die ander in vertrouwen moet nemen. Elke keer weer die vraag: hoe ga ik hiermee om? Hoe leg ik iemand uit dat ik gewoon seks kan hebben? Ook al kan ik het virus niet overdragen, zolang ik netjes mijn medicijnen slik, iemand die je leuk vindt wil je niet opzadelen met angst.”
Foto Linelle Deunk
Zwijgen
Op Curaçao is het leven met hiv dus een uitdaging. Medicijnen zijn ruimschoots voorhanden, maar de weg naar acceptatie is nog lang. Er is nauwelijks voorlichting over hiv op scholen; de kerk houdt openheid hierover tegen. Er is geen Hiv Vereniging, geen ontmoetingsplek voor lotgenoten, geen voorlichting op scholen of universiteit, geen praatgroepen voor ouders. Het virus wordt geassocieerd met seksuele losbandigheid, en dat is iets om je voor te schamen. Ziekte ligt er sowieso gevoelig: over een ziek familielid wordt niet expliciet gesproken. Als een andere ziekte al nauwelijks bespreekbaar is, is openheid over hiv nog een vage toekomstdroom. Verdriet wordt meestal in alle eenzaamheid verwerkt. Vaak is de schaamte zo groot dat verzwijgen de veel gekozen weg is.
Ook voor Steven. Hij heeft welgeteld één vriend die hem is blijven steunen. “Ik app dagelijks met hem. Helaas woont die nu in Nederland. Ik overweeg soms te vertrekken naar Nederland, maar hier zijn mijn leven, mijn baan en mijn moeder.” Met zijn moeder ontwikkelde hij de afgelopen jaren een sterke band: ze voeren avond aan avond gesprekken over zijn angsten, twijfels en dromen. Ook zij moest even slikken toen ze hoorde dat haar zoon hiv heeft, maar herpakte zich snel en steunt haar zoon nu onvoorwaardelijk.
Foto Linelle Deunk
Billboards
Stilletjes aan verandert er wel iets. Zelfs Stevens Antilliaanse vader, voor wie de schaamte van huis uit groot is, steunt zijn zoon nu iedere dag. De weg naar acceptatie is voor Styeven lang geweest, omdat hij die in alle eenzaamheid moest bewandelen. Hij wil zich daarom gaan inzetten voor meer voorlichting en bewustwording over hiv. Hij heeft contact gezocht met een stichting die zich inzet voor meer openheid en bewustzijn over hiv. Maar hij moet geduldig zijn: wie hier woont, weet dat veranderingen langzaam gaan. Ondertussen hoopt Steven op verandering: “Ik droom van de dag dat door het land grote billboards zullen hangen met de tekst ‘Hiv is al lang niet meer dodelijk’.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #40. Daarin ook het interview met de moeder van Steven. Het maakt deel uit van een mini-special over hiv in Curaçao.
Tekst Anouk Tuiner Fotografie Linelle Deunk
