Wiggert vindt dat hij lang genoeg aan de donkere kant van het leven heeft gestaan. Hij wil nu ook wel eens gelukkig worden en ging daarom onder meer te rade bij de positieve psychologie. Hij stortte zich drie maanden in een online zelfhulpprogramma en deed de cursus The Science of Happiness. Is hij nu gelukkig?
Vanmorgen kreeg ik een mail van het Amerikaanse instituut Mequilibrium. Ik heb drie maanden met hun methode mijn stress bestreden. Ik wil gelukkig worden en dat gaat niet samen met een lichaam en geest continu in de aanvalsmodus. De boodschap van vandaag: Geluk is een keuze. Is dat echt zo? Is geluk maakbaar?
Mequilibrium confronteert je vooral met de valkuilen in je denken, zoals deze die je misschien herkent: je hebt een tegenslag en vervolgens bijt je je vast in het allerzwartste doemscenario. Resultaat: met de dag word je kwader en ongelukkiger. Ik was er een specialist in, of moet ik zeggen ben? Verandering van denken doet veel goeds. Maar is het genoeg? Waarom ben ik, ook als ik niet depressief ben, minder enthousiast dan mijn vrienden? En wat is geluk eigenlijk?
Een Facebook-vriend heeft net een filmpje gepost: Dalai Lama’s Guide to Happiness. We hebben allemaal de potentie om gelukkig te worden, zegt Zijne Heiligheid, maar geluk is niet per definitie een plezierige ervaring. Voor de Dalai Lama is ‘peace of mind’ de definitie van Happiness.
Ik wil nu wel eens weten wat de wetenschap te zeggen heeft over mijn geluk en meld me aan voor de cursus The Science of Happiness van Berkeley, de Universiteit van Californië.
Kosmische liefde
The Science of Happiness weet te vertellen dat religieuze en spirituele mensen gelukkiger zijn dan hun tegenhangers. Dat verbaast me niet: in mijn jeugd ben ik ondergedompeld in godsdienst zoals stripheld Obelix kopje-onder is gegaan in de ketel met toverdrank.
Religie en spiritualiteit hebben een uniek verkoopargument: het geeft doel en betekenis aan je leven. Ik heb vijf jaar van mijn leven fulltime doorgebracht in opleidingsinstituten van de pinkstergemeenten. Als het gewone leven zijn loop had gehad, was ik nu tv-evangelist of polderdominee geweest. Edoch, je moet het grote kosmische plan wel kunnen geloven, en de kosmische liefde is niet altijd onvoorwaardelijk. Uiteindelijk maakte mijn ‘verkeerd’ geprogrammeerde seksualiteit een eind aan het sprookje.
Toch heb ik naast ongelukkige ook gelukkige momenten in die periode gekend. Intense gemeenschapszin, verstilde momenten. Eenmaal buiten gaapte er een zwart gat. Ik heb later nooit meer het geluk terug kunnen vinden in religie of spiritualiteit. Niettemin is doelgerichtheid en het gevoel onderdeel uit te maken van een groter iets – hoe klein ook – bij mij altijd een goed tegengif tegen depressieve gevoelens geweest.
Tien procent
Je kunt ook aanleg hebben voor geluk. Volgens het cursusmateriaal van The Science of Happiness is 50 procent van onze gelukscore genetisch bepaald en wordt 10 procent beïnvloed door omstandigheden. De overige 40 procent is beïnvloedbaar.
Natuurlijk zijn al die cijfers grove gemiddelden, toch had ik eerlijk gezegd verwacht dat levensomstandigheden zwaarder zouden wegen. Bij mij is hiv één van die omstandigheden. Is hiv een gelukskiller? Niet perse. Ik heb vrienden die zelfs met altijd aanwezige pijn kans zien enthousiast door het leven te gaan.
Toen ik begin jaren ’90 het anonieme testlokaal in Amsterdam verliet, was hiv kort daarna door de combinatietherapie al geen dodelijke ziekte meer, maar een ontwrichtende periode was het wel. Ik kan me niet herinneren wat er eerder was: hiv of een destructieve levensstijl, depressies of coke, arbeidsongeschiktheid of de WAO, toch was het er opeens allemaal.
De emotionele en fysieke vermoeidheid die ik toen voelde, is nooit meer weg gegaan. Het voelt alsof het in mijn genen zit. Omgang met vrienden sneuvelde als eerste. Hoewel mijn humor soms een goede binnenkomer is, voel ik me nooit helemaal op mijn gemak in het sociale domein. En mijn verhaal werd er ook niet sexyer op. 10 procent dus, ik hoop het.
Gelukscurve
Ik moet me dus richten op de 40 procent die wel te beïnvloeden is, daarbij zit die 50 procent genetische belasting me echter wel in de weg. Onderzoek laat zien dat geluk ook een intrinsiek onderdeel is van onze persoonlijkheid met een – min of meer – vast instelpunt voor geluksbeleving.
Optimisten en pessimisten worden niet alleen gemaakt maar ook geboren. En of een persoon een glas als halfvol of halfleeg zal ervaren, kan met een blik op de wieg soms al redelijk worden voorspeld. Ik heb niet de illusie dat ik ooit hetzelfde onbevangen enthousiasme zal kennen als sommige van mijn geluksvrienden, desalniettemin heb ik wel honger naar meer.. Maar hoe dan? Kan een grotere materiële welvaart me niet helpen om wat enthousiaster en gelukkiger te worden?
Volgens The Science of Happiness kan geld je gelukkig maken. Je wordt gelukkiger van geld als je er meer bestaanszekerheid, educatie, gezondheid en een comfortabel leven door kunt kopen. In het Amerikaanse onderzoek werden mensen gelukkiger tot aan een bedrag van $75.000 per jaar, alles wat ze daarboven verdienen doet de gelukscurve niet stijgen. Ik loop eens door mijn huis; als ik mijn aftandse keuken binnenloop duikt mijn gammele gelukscurve loeihard naar beneden. Is dat het dan?
Ratrace
Maar zou ik ook niet gewoon wat meer de dag moeten plukken? De bevrediging van mijn lusten maximaliseren? Verandering van spijs doet eten en we veren op bij verandering. Alles is beter dan op de bank depressief voor je uit zitten staren. Go! Ik heb me echter al eens eerder een paar jaar naar de zevende hemel gesnoven; de keiharde landing die er steevast op volgde, voelde als het splijten van mijn ziel. En er zijn nieuwe obstakels.
Shoppen dan; van mijn nieuwe iPhone ben ik ook gelukkig geworden. Maar de cursus lacht me recht in mijn gezicht uit. Ik heb buiten de ‘hedonistische adaptatie’ gerekend. Als iets ons materiële geluk in de weg staat, is het wel gewenning. Binnen de kortste keren heb ik weer een nieuwe gadget nodig om mijn geluksgevoel op te krikken. En de interval wordt steeds korter, het is een ratrace: shop till you drop.
Intussen testen de onderzoekers van Berkeley elke week mijn geluk. Ik blijf gedurende de hele cursus hangen op een zesje. Een paar punten daarvan schrijf ik toe aan het doelgericht bezig zijn.
Lees de rest in hello gorgeous #10
Tekst Wiggert van der Zeijden Illustratie Henk Hageman
