Op 30 september opende koningin Maxima het nieuwe museum Micropia van Artis in Amsterdam. Micropia laat de wereld van de kleine beestjes zien, waaronder het hiv-virus. De weergave van hiv in het nieuwe museum laat echter veel te wensen over.
In het bijzonder gaat het om een vitrine waar een oude condoomautomaat aan een muur vol graffiti hangt. Te zien zijn een spuitende penis en teksten als ‘Bloedtransfusie is de saaiste manier om aids te krijgen‘ en ‘If anal feels anything like pooping, then I’m gay’. (Klik op de afbeelding om het te vergroten.) Directeur Evelien Hensel betreurt de commotie die is ontstaan.
Hoe is de representatie van hiv ontstaan?
‘We geven hiv op verschillende manieren weer. Zo is er een glazen model van het virus tezamen met andere soa’s en een raam met allerlei verhalen van mensen die ze hebben opgelopen. Hier staat op hoe je het virus of de bacterie komt, wat het in je lichaam doet, wat het met je gezondheid kan doen en hoe je het kunt voorkomen en behandelen. We behandelen ook een aantal vooroordelen die we samen met de GGD hebben opgesteld. Zo staat er bijvoorbeeld dat je hiv niet kunt krijgen door zoenen en dat het niet alleen homo’s aangaat, maar hetero- en biseksuelen ook.’
De kritiek gaat met name over het kastje met de condoomautomaat. Wat proberen jullie hiermee weer te geven?
‘In de verschillende kastjes geven wij de sociale context weer van de verschillende virussen en bacteriën. Als je het over de sociale context van hiv hebt, dan kom je al heel snel bij het gebruik van condooms. Condoomautomaten hangen vaak op publieke plekken zoals uitgaansgelegenheden. Zo creëer je een context die mensen herkennen.’
Begrijpt u dat deze context stigmatiserend is voor mensen die leven met hiv?
‘Bij hiv hebben we dus iets gedaan wat absoluut niet de bedoeling is geweest, maar waar toch een aantal mensen aanstoot aan nemen. Jullie zijn de experts en ik begrijp dat stigmatisering echt een groot probleem is. We willen er alles aan doen om jullie te ondersteunen in het bestrijden van stigma.’
Op de site van het museum staat bij de opzet en bedoeling: ‘als er al een beeld van de onzichtbare microwereld bestaat, dan is dat vooral een negatief beeld. Onbekend maakt onbemind. En daarin schuilt een gevaar. Want het gebrek aan kennis en het bestaan van vooroordelen over microben beïnvloedt het maatschappelijk draagvlak, met een negatief effect op innovatie.’ Dit is dus bij de weergave van hiv niet goed gelukt?
‘Dat hebben we juist geprobeerd bij het raam met het weerleggen van al de vooroordelen. Er zit een redelijke balans in, maar dat kastje met de condoomautomaat is meer zichtbaar dan het andere. Dan is de balans die je van tevoren had bedacht toch niet helemaal in balans.’
Gaat u nog iets doen met de klachten?
‘Pieter Brokx van de Hiv Vereniging heeft mij ook een mail gestuurd. Ik zie hem volgende week en dan gaan we kijken hoe we het kunnen aanpassen en verbeteren.’
