Er komt een aidsmonument in Amsterdam. De vraag is of er behoefte is aan zo’n monument. En nu het ernaar uitziet dat het er komt, waar komt het te staan en wie gaat het ontwerpen? hello gorgeous spreekt met drie van de initiatiefnemers, allen verbonden aan het NAMENproject.
Jörn Wolters, Stefan Silvestri en Cuno van Merwijk hebben namens het NAMENproject het idee gelanceerd. Alle drie hebben ze vrienden verloren in de donkere tijd tussen 1981 en 1996 en ze missen een plek waar ze deze vrienden kunnen herdenken. Stefan Silvestri: ‘Natuurlijk is er het Homomonument, dat zeker in zijn begintijd veel werd gebruikt voor het herdenken van homoseksuele aidsslachtoffers. Maar het was nooit bedoeld als aidsmonument. Het Homomonument is er voor de homo-emancipatie, terwijl niet alleen de homogemeenschap getroffen is door deze epidemie. Daarnaast vinden we aids belangrijk genoeg om zijn eigen monument te hebben.’
Sinds 1981 zijn er in Nederland bijna 5.000 mensen aan aids overleden. Het is een ziekte die zeker in die eerste vijftien jaar diepe sporen heeft achtergelaten. Cuno van Merwijk: ‘Niemand wist in die begintijd wat er aan de hand was. Er was echt paniek, iedereen was bang om het ook te krijgen, en ondertussen stierven, zeker in de homoscene, de mannen bij tientallen.
Het was een machteloze tijd. Ik wist vrij snel dat ik iets moest doen. Alleen maar afwachten en toekijken kon ik niet, dus toen er een buddyproject opgezet werd, heb ik me meteen aangemeld. Ik vind het mooi dat het aidsmonument niet alleen als een herinnering aan de slachtoffers en nabestaanden wordt opgedragen, maar ook aan de buddy’s die met man en macht hebben geprobeerd het leven van mensen met aids te verzachten. En het is toch prachtig dat een typisch gemeenschapsproject uit die tijd zoveel navolging heeft gekregen in de reguliere zorg? Dat zegt echt iets over de dynamiek en de solidariteit uit die vreselijke beginjaren. Aids liet niemand koud.’
Levend houden
Vanaf 1988 worden er in navolging van de VS ook in Nederland quilts gemaakt ter nagedachtenis aan mensen die zijn overleden aan de gevolgen van aids. Het maken van de quilts was (en is) een manier voor nabestaanden om te rouwen en de herinnering aan de overledene levend te houden. Het NAMENproject is ontstaan om deze doeken te conserveren en dit unieke culturele erfgoed te promoten. Maar het NAMENproject zet zich ook in door middel van hun website aidsmemorial.nl, waar nabestaanden herinneringen aan hun geliefden, vrienden en familie kunnen posten.
Herdenken is heel belangrijk, volgens Jörn Wolters, al jaren één van de drijvende krachten achter het NAMENproject. Zelf heeft hij zijn vriend verloren aan aids toen hij nog in Kiel (Duitsland) woonde. In Duitsland zijn de meeste monumenten in het wegdek gelegde kasseien met de namen van de overledenen erop. Maar toen Jörn zijn vriend wilde herdenken, merkte hij dat zo’n steen hem helemaal niets zei. ‘Ik wil een plek waar ik mijn leven met hem echt kan herdenken, een plek die inspireert, waar ik mijn gedachten en her-inneringen de vrije loop kan laten gaan. Toen ik hoorde dat er meer mensen zo over dachten, was het een kleine stap naar een echt aidsmonument.
Lees de rest in hello gorgeous #4
Tekst Gerrit Jan Wielinga Fotografie Henri Blommers
