Lucy Wongsodikromo (43) is geboren en getogen in Suriname en woont sinds 2019 in Amsterdam. Ze haalde voor haar werk mensen over om zich te laten testen op hiv, maar vond het heel moeilijk voor zichzelf. Tot ze in 2016 eindelijk een grote stap nam en zekerheid kreeg. “De weg ernaartoe was hard, maar daarna heb ik alleen maar gewonnen.”
“Ik ben enig kind uit het huwelijk van mijn vader en moeder. Toen ik vier was, zijn mijn ouders gescheiden. Mijn moeder is met een andere man getrouwd, waar ze nog eens drie kinderen mee kreeg. Mijn vader heeft ook drie kinderen uit een ander huwelijk. Mijn moeder is leerkracht en ze werd regelmatig naar een ander district gestuurd om les te gaan geven. Ik was 12, had geen zin om met haar mee te gaan omdat ik net met de mulo was begonnen, en ben toen bij mijn oma en opa gaan wonen. Mijn oma was een hardwerkende vrouw, die vroeg van huis ging en ’s avonds weer laat thuiskwam. Hierdoor had ze niet heel veel tijd om zich tegen mij aan te bemoeien. Nu ik ouder ben, denk ik dat ze me heel vrij heeft gelaten, waardoor ik eigenlijk mezelf heb opgevoed.”
Beeld Linelle Deunk
Boy George
“Het was wel erg eenzaam en daarom was ik een dromer… nog steeds. Als jongetje was ik erg femme en werd vaak lastiggevallen. Elke morgen moest ik twee bussen nemen om op school te komen. Binnen de poort van ons huis was ik veilig en kon ik alles doen wat ik wilde. Daarbuiten moest ik zien te overleven. Ik vond een manier om me niet zoveel aan te trekken van de boze buitenwereld. Als ik het niet hoor of zie, kan ik doen alsof het er niet is. Dus luisterde ik naar Boy George op mijn walkman en droeg ik altijd een donkere zonnebril. Zolang men mij niet aanraakte, werkte dit prima. Mijn opa zei me altijd: ‘Je bent wie je bent, maar als iemand je durft aan te raken, ben ik er voor jou!’”
Altijd al Lucy
“Er was nooit één specifiek moment waarop ik wist dat ik trans was. Ik was altijd al Lucy. Als ik naar school ging, kon ik me niet kleden zoals ik wilde, op een beetje eyeliner na. Ik wilde sowieso naar school om te leren. Zolang ik studeer, kan niemand me wat maken, dacht ik. Zo van: je mag me allemaal nare woorden noemen, maar ik haal ondertussen allemaal achten en negens op school. Ik haalde hier ontzettend veel kracht uit. Pas na de middelbareschooltijd ben ik gaan leven als vrouw. Ik deed een pedagogische opleiding om net als mijn moeder leerkracht te worden. Het was niet precies was ik wilde, maar het was makkelijk omdat ik thuis al de studieboeken van mijn moeder al had, haha. Toen ik mijn diploma behaalde, mocht ik echter niet aan de slag als leerkracht, omdat ik trans ben. Ik had het zeker kunnen aanvechten, want ze hadden hard mensen nodig. Maar had ik zin om dit soort achterlijke systemen aan te vechten? Nou, nee. Samen met Yvanna Hilton heb ik de eerste transorganisatie in Suriname opgericht: Trans in Action. De trans community is niet groot in Suriname, dus je zou denken dat het zeker stellen van je rechten als trans persoon makkelijk is. It is not! Je kunt als trans persoon leven in Suriname, maar leef je echt? You don’t. De organisatie bestaat nog steeds en daar ben ik trots op.”
Beeld Linelle Deunk
Verkapte vrijheid
“Ik heb altijd moeten hosselen om te surviven. Op een bepaalde manier ben ik daar verslaafd aan. Ik heb zo’n tien, twaalf jaar achter een webcam gewerkt. Het was goed geld verdienen, vooral die eerste jaren. Daarnaast heb ook een heleboel andere dingen gedaan, zoals koken, kleding maken en bijles geven. Hoe het is om een baan van 9 tot 5 te hebben, weet ik niet echt. Ik heb ook nooit aan het eind van de maand een salaris ontvangen. Het is jammer, ja, maar ook heel vrij. Je wordt geleefd in een maatschappij zoals deze. Niets is spontaan, alles bedacht. Wat ik heerlijk vind, want ik ken dit niet in Suriname. Maar het is wel een verkapte vrijheid. Hier heb je een BSN en ben je letterlijk een nummer.”
Moeilijk
“Voor mijn werk met Trans in Action kwam ik veel op buitenlandse conferenties. Ik had toen een relatie met een man die vreemdging. Maar omdat ik zoveel hoop had in de mens, wilde ik dit niet zien. Op een van die conferenties, het was 2013 en het was inmiddels uit met die man, zag ik een trans activist die ik een beetje kende uit Suriname. Ze kwam naar me toe en zei me: ‘Je weet dat ik hiv heb. Twee jaar terug heb ik een relatie gehad met je ex. Dat wilde ik je even zeggen’. Erg specifiek was ze niet, maar ik wist precies waar ze op doelde. Ik was in ongeloof en in eerste instantie kwaad op haar. Maar de gedachte dat ik zelf misschien hiv kon hebben, zat toen wel in mijn achterhoofd.
Beeld Linelle Deunk
Voor mijn werk bij Trans in Action moest ik meiden die sekswerk deden overhalen om zich op hiv te laten testen. Maar ik vond het zo, zó moeilijk om me zelf te laten testen. Ik ging op autopilot op mijn werk en vond mezelf zo vies en hypocriet. In Suriname is het een grote uitdaging om mensen te overtuigen zich te laten testen. Laat staan trans vrouwen. Als je uitslag positief is, weet gelijk de hele straat het. Het stigma is dodelijk. In 2016 was ik op vakantie in Nederland en mijn beste vriendin Ashily werkte voor AHF Checkpoint, waar ze mensen op hiv testten. Ze vroeg of ik me wilde laten testen. Ik reageerde fel: ‘Het is mijn vakantie, trut. Ik dacht het niet.’ ‘Maar hier kent niemand je toch?’, antwoordde ze. Daar had ze wel een punt. Maar wat als ik positief testte? Waar haal ik de medicatie vandaan? ‘Dat weet je toch, je hebt je contacten’, zei Ashily. En inderdaad, ik wist precies waar ik moest zijn, want dat was mijn werk. Het geeft aan hoe zwaar het is, ook als activist die alles weet. Ik had een vermoeden, maar durfde niet. Een week voordat ik naar Suriname zou terugkeren, liet ik me toch testen. En ja, de test was positief. Eerst was ik ontzettend boos op Ashliy. Waarom had ze mij dit laten doen? Nu moest ik terug naar Suriname en ermee dealen. Zes maanden lang was ik niet mezelf. Ik kon het niet onder ogen zien. Het was een van de donkerste periodes van mijn leven.”
Beeld Linelle Deunk
Asiel in België
“Het was logisch dat ik bij mijn oma zou blijven wonen. Ik hoefde geen huur te betalen en zou later voor haar gaan zorgen. Zo gaat het in Suriname. Maar groeien deed ik niet. Ik wilde de wereld zien en ik 2018 was ik er klaar voor. Ik ben de moeder van House of Lucifera. We zijn een groep LHBT+’ers die op elkaar letten en voor elkaar zorgen. Ik zei tegen twee van mijn trans zusters dat ik weg wilde uit Suriname. Niemand wist nog dat ik hiv heb, behalve Ashley in Nederland. Ik ben de moeder en wilde sterk zijn. We besloten met z’n drieën asiel aan te vragen in België. Een vriendin had eerder asiel aangevraagd in Nederland en ondervond veel problemen. Misschien was het makkelijker in België? We hadden geld gespaard en in oktober dat jaar kwamen we in België aan, waar we meteen in het azc in Sint-Truiden werden geplaatst. De eerste twee weken ondergingen we allerlei administratieve en medische zaken. Ik nam de twee meiden mee naar mijn afspraak met de dokter. Die vroeg of ik ook een hiv-test wilde laten afnemen. ‘Doe maar’, zei ik, en die andere twee kijken zo naar me van ‘wat doe je nou?’. Uiteindelijk hebben zij zich ook laten testen. Na een week kreeg ik de uitslag, die ik natuurlijk al wist. Toen de dokter mij de uitslag vertelde, huilden zij nog meer dan ik. Openlijk willen leven met mijn hiv was de ware reden waarom ik weg wilde uit Suriname. Het heeft me laten leven, ruimte om te ademen gegeven. De weg ernaartoe was hard, maar daarna heb ik alleen maar gewonnen.”
Nog trotser
“Inmiddels woont iedereen van House of Lucifera in Nederland. Ik heb pas een jaar dit huis en ik ben bezig met mijn inburgering. Als ik gesettled ben, ga ik mij waarschijnlijk weer bezighouden met activisme. Dat ik mijn verhaal nu deel, is voor mij alleen maar winnen. Ik vind het mooi dat ik in mezelf de verandering heb gezien, van iets waar ik als trans vrouw van kleur vreselijk bang voor was. Dat mijn verhaal op papier komt, maakt dat ik nog meer van mezelf kan gaan houden, nog meer trots.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #47.
Tekst Leo Schenk Beeld Linelle Deunk
