Apotheker Hans Smit stond aan de basis van de Plus-apotheken, die ten doel hadden mensen met hiv prettig te bejegenen. Tegenwoordig spant hij zich via de DC Apotheek Valeriusplein in om PrEP bereikbaar te maken voor iedereen die dat wil.
Nadat Hans was uitgeloot voor een studie Geneeskunde, besloot hij Farmacie te gaan studeren in Amsterdam. Hij behaalde zijn bul in 1985, maar verliet de stad niet. “Nou ja; niet als inwoner. Wel kreeg ik al snel na mijn afstuderen het aanbod om een apotheek op te zetten in Almere Haven. Ik kende Han Lammers, destijds de Commissaris van de Koningin, uit Café de Pieper aan de Prinsengracht. Daar woonde ik toen zo ongeveer naast. Han vroeg telkens wanneer ik nou toch eens afstudeerde, ‘want dan moesten we toch een keer praten’. Hij bracht mij in contact met een wat oudere collega die met pensioen ging, en die mij vroeg het opbouwen van die apotheek in Almere over te nemen. Dat heb ik gedaan en zo is het allemaal begonnen.” Midden jaren tachtig kende Almere niet zo veel mensen met hiv. Dat was in het centrum van Amsterdam, waar Hans woonde, wel anders. “Het was een groot drama. Wie hiv kreeg, stierf eraan. Wij als apothekers hadden er eigenlijk niet zo veel mee te maken omdat er geen medicijnen waren. De huisartsen verwezen iedereen door naar het AMC. De apotheken werden pas ingeschakeld toen AZT kwam.”
Beeld The Photographer/Greg Litwin
Een fles shampoo
We zetten een stap vooruit in de tijd. Het is 2001 en Hans begint in de Amsterdamse Leidsestraat tussen de schappen van een DA-drogist een apotheek. “We waren altijd open en waren ook meteen de zogenaamde Dienstapotheek voor Amsterdam-Centrum: een apotheek waar bijvoorbeeld mensen met hiv altijd terecht konden, ook in het weekend. Voorheen ging zoiets via een rooster, nu hebben apotheken in ziekenhuizen die taak overgenomen. We hadden als slogan: ‘De apotheek met het gemak van een winkel’. Je kon immers gewoon via de DA-drogist naar binnen. We hadden vanaf het begin waanzinnig veel patiënten met hiv. Als we dan vroegen waarom ze het zo fijn vonden om uitgerekend bij ons te komen, dan antwoordden ze dat het voor de buitenwereld net was alsof ze een fles shampoo gingen kopen. Ook overhandigden we de medicijnen discreet, zonder vragen te stellen. Dat was bij apotheken in den lande wel eens anders, vaak uit onwetendheid natuurlijk, maar toch.”
Discreet verpakt
Mede daardoor ontstond het idee om een aparte service voor mensen met hiv in het leven te roepen. Hans kwam in contact met het nog jonge communicatiebureau Volle Maan, destijds onder leiding van Fred Verdult en Eric Kollen. Volle Maan ontwikkelde het concept van Plus-apotheken, de apotheken zelf voerden het uit. Een greep uit het aanbod: de apotheken hebben alle gangbare hiv-remmers altijd op voorraad, de medewerkers zijn goed op de hoogte van alle bijzonderheden rond hiv-medicijnen en de wisselwerkingen, ze bieden support als je in Nederland zonder medicijnen komt te zitten en ze bezorgen hiv-remmers – maar ook de andere medicijnen – discreet verpakt thuis. Ook word je uitgenodigd voor gesprekken in de spreekkamer, bijvoorbeeld als je voor het eerst langskomt, als je start met hiv-remmers en als je overstapt op een ander merk.
Beeld The Photographer/Greg Litwin
Het staat niet op de deur
“Het gaat ons vooral om de bejegening: je zit gewoon niet te wachten op zenuwachtig personeel dat zich geen raad weet met jouw situatie als iemand met hiv. Tussen haakjes: dat een apotheek een Plus-apotheek is, staat niet op de deur. Anders denken buurtgenoten: oh, die gaat naar een Plus-apotheek, die zal wel hiv hebben. Onzin natuurlijk, want een Plus-apotheek biedt ook andere medicijnen aan. Overigens is het aantal hiv-medicijnen best overzichtelijk. Toch denk ik dat de Plus-apotheken ook in de toekomst in een behoefte blijven voorzien. Het is een club vol deskundige mensen, die die deskundigheid ook behouden.”
30 pillen PrEP voor 650 euro
Een van de beste dingen die de gay community het afgelopen decennium is overkomen, is PrEP. Moeilijkheid: de pil is nog altijd niet beschikbaar voor iedereen die dat wil. Maar ook daar heeft Hans iets op gevonden. Het heet PrEP Direct en belooft een snelle, veilige en betrouwbare toegang tot PrEP. “De huidige PrEP-zorg is, laten we zeggen, niet optimaal. De optimale situatie zou zijn dat je de pillen gewoon ophaalt bij je eigen apotheek, op recept van je eigen huisarts. Ik herinner me trouwens nog de situatie, in 2012, dat een verpakking PrEP van 30 pillen 650 euro kostte en dat bepaalde grachtengordelbewoners met een receptje naar onze apotheek kwamen om zo’n doosje op te halen.”
Beeld The Photographer/Greg Litwin
SGP-arts op de Veluwe
Hoe werkt PrEP Direct? Eerst moet je je laten testen. Dat kan via je huisarts, via de GGD of bij One Day Clinic. Zijn de testen goed en je hebt geen hiv, dan kun je aan je huisarts vragen of hij een recept voor PrEP voor je uitschrijft. “Sommige huisartsen willen of kunnen dat niet. Dan moet je niet meteen denken aan de SGP-arts op de Veluwe: veel huisartsen hebben gewoon de expertise niet in huis. Heb je geen huisarts die PrEP voorschrijft, dan kun je bij de arts van One Day Clinic terecht. Met zijn recept kun je bij de DC Apotheek in Amsterdam een verpakking PrEP voor 12,50 euro ophalen. Wel wat anders dan die 650 euro! Dat kan ook allemaal online, via PrEP-direct.nl. Je PrEP wordt dan via je brievenbus thuisbezorgd.” Daarmee is een van de barrières om PrEP te verkrijgen beslecht. “Dat we richting de nul nieuwe hiv-infecties gaan, is zonder meer aan PrEP te danken. Helemaal nul gaat niet lukken: je kunt PrEP ook verkeerd gebruiken bijvoorbeeld. Maar we zijn op de goede weg. Denk ook eens aan het kostenvoordeel: natuurlijk kost bloedonderzoek bij PrEP-zorg ook geld, maar sommige hiv-behandelingen kosten alleen al aan medicijnen 10.000 euro per jaar. En mensen met hiv kunnen tegenwoordig 100 worden.”
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #46.
Tekst Norbert Splint Beeld The Photographer/ Greg Litwin
