Nadia Moussaid werkt aan een documentaire over vrouwen met hiv. Hierin komen veel dingen samen: haar diepgewortelde verlangen om verhalen te vertellen die de wereld een beetje beter maken en haar interesse in de positie van vrouwen. De emotionele en sociale gevolgen van hiv waren voor haar lang onbekend terrein.
Nadia (31) is programmamaker, presentator en regisseur. Ze woont en werkt in Amsterdam. ‘Na mijn eerste studie was het voor mij al snel duidelijk dat ik alleen werk kan doen waar ik volledig achter sta en dat past bij mijn persoonlijke overtuiging dat we allemaal een rol en verantwoordelijkheid hebben in onze samenleving. Ik ben op mijn best als ik dingen kan signaleren. Ik wil verhalen vertellen die mensen raken en op die manier aandacht vragen voor bepaalde onderwerpen die anders niet of onvoldoende gezien worden.’
Dubbel stigma
Dat het stigma rondom hiv nog zo hardnekkig en veelvoorkomend is, verbaasde Nadia. ‘De ongelijke positie van vrouwen – ook in een land als Nederland – heeft mij altijd geïntrigeerd, maar van de emotionele en sociale gevolgen van hiv wist ik bijna niets.
Via via kwam ik toevallig in contact met een arts die veel mensen met hiv ziet. Zij heeft er moeite mee dat de behandeling vooral gericht is op het onderdrukken van het virus en dat ze op sociaal-maatschappelijk gebied nauwelijks iets kan betekenen voor de mensen die zij in haar praktijk ziet. Door haar werd voor mij duidelijk wat het hebben van hiv kan betekenen. Dat je niet volledig open kunt zijn over wie je bent of dat je iedere dag weer opgewassen moet zijn tegen vooroordelen, vragen en onverwachte situaties.
Bij vrouwen is er bovendien sprake van een dubbel stigma. Nog steeds wordt gedacht dat vrouwen zelf schuldig zijn aan hun hiv, omdat ze met Jan en alleman onveilige seks zouden hebben gehad. Daar kwam voor mij die ongelijkheid ook weer naar voren. Het onderwerp liet me niet meer los en op een gegeven moment wist ik dat ik hier iets mee moest gaan doen. Dat is uiteindelijk de documentaire geworden.’
Kracht
In de documentaire volgt Nadia drie vrouwen met hiv: Sil, Gloria en Sylvia. Drie verschillende vrouwen met heel verschillende levens, maar voor Nadia zijn ze allemaal even krachtig en stoer.
‘Het zijn geen slachtoffers en ze zijn zeker niet zielig. Ze hebben hun leven in eigen hand kunnen nemen en zijn zover dat ze open zijn over het feit dat ze hiv hebben. Voor mij zijn het echte warriors. Film als medium past daar goed bij, het is heel doeltreffend. Ik hoop dat de documentaire wat teweeg gaat brengen en het vrouwen de kracht geeft om zonder vrees hun eigen weg te zoeken. Natuurlijk is dat niet voor iedereen even makkelijk.
Angst kan heel diep zitten en openheid kan soms verstrekkende gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor vrouwen die een reële kans lopen om verstoten te worden. Toch hoop ik dat de drie vrouwen die ik volg hun kracht kunnen overbrengen op anderen. Al is het alleen maar om het eerste stapje te nemen in het proces van zelfacceptatie.’
Universeel
Met de documentaire heeft Nadia meer dan één doel voor ogen. ‘Als eerste wil ik laten zien hoe sterk Sil, Gloria en Sylvia zijn, in de hoop dat ze een voorbeeld kunnen zijn voor andere vrouwen. Daarnaast wil ik de toeschouwer duidelijk maken wat het betekent om met hiv te leven, zodat er meer begrip komt en reacties minder heftig worden.
Hopelijk komt er een dag waarop mensen met hiv zich niet meer belemmerd hoeven te voelen. Mijn boodschap is ook universeel. Het moet niet uitmaken wie of wat je bent om geaccepteerd te worden. Iedereen kan uiteindelijk een vrouw met hiv zijn. Je kunt niet zeggen: dat overkomt mij niet. Dus laten we niet zo hard zijn voor elkaar.’
Moedig
‘Een moment in de documentaire dat me erg is bijgebleven, is wanneer één van de vrouwen hoort dat haar broer in Suriname is overleden aan aids. Ze realiseert zich dat ze veel meer voor hem had kunnen betekenen en hem misschien had kunnen helpen. Een schrijnend voorbeeld van hoe vergaand de gevolgen van stigma kunnen zijn.
In Suriname is open zijn over hiv nog veel moeilijker; je bent dan gedoemd om te leven als outcast. Het alternatief is geheimhouding, waardoor medicijnen soms niet worden genomen. Het stigma heeft dan niet alleen sociaal-maatschappelijke gevolgen, het gaat dan letterlijk over mensenlevens. Maar wat me het meeste raakt, is dat de drie vrouwen op deze manier hun verhaal durven te vertellen. Dat ze het gewoon doen, dat is zo moedig.”
Sil
Eén van de vrouwen die in de documentaire wordt gevolgd is Sil. Waarom heeft ze meegedaan en heeft het haar iets opgeleverd? Sil: ‘Er zijn zoveel mensen in Nederland die er nooit bij stilstaan dat er ook vrouwen zijn met hiv. Deze documentaire is belangrijk, omdat vrouwen met hiv een gezicht krijgen. De ideeën die mensen over hiv hebben, zijn vaak nog zo achterhaald. Ik hoop dat deze documentaire voor meer acceptatie zorgt, zodat het onderwerp hiv minder beladen wordt. Dat je hiv hebt, zou je zonder enige angst of schaamte moeten kunnen zeggen. Ik ben er inmiddels heel open over, dat maakte de stap voor mij kleiner om een stuk van mijn leven te laten zien.
Sinds kort heb ik mijn oude passie dansen weer opgepakt en volg ik iedere week dansles. Iets dat ik in het verleden ook deed, maar waarmee ik gestopt was vanwege mijn hiv. Open kunnen zijn over hiv heeft mij persoonlijk ook dingen gebracht.’
Dit artikel verscheen eerder in hello gorgeous #11
Tekst Anouk Benden Fotografie Henri Blommers
