Robert Witlox (51) vertrok twee jaar geleden naar Zuid-Oost Azië om de homo-, lesbo- en transgendergemeenschappen (LHBT) daar te ondersteunen in het vastleggen van hun verhalen en geschiedenis. Eerder dit jaar was hij weer even in het land en hello gorgeous sprak met hem over zijn stichting Document Our History Now.
Wat is de doelstelling van Document Our History Now?
‘De LHBT-beweging in een aantal Zuid-Oost Aziatische landen begint voorzichtig vorm te krijgen. In een land als Vietnam bijvoorbeeld, waar ze onlangs voor het eerst in het openbaar een Pride hielden. Het is ons doel om die beweging te stimuleren met reportages, documentaires, korte en langere films over LHBT-issues. Mooie, persoonlijke verhalen en belangrijke gebeurtenissen. Zodat zoveel mogelijk mensen, LHBT en niet-LHBT ermee in aanraking komen en erover gaan nadenken. Zo ontstaat er een reservoir aan werk dat de beweging body geeft. Zo’n eerste Gay Pride is een prachtig moment om vast te leggen, want het heeft zeggingskracht. Nu, maar ook over tien, twintig jaar, als het onderdeel is geworden van de nalatenschap van de beweging.
Je hebt de stichting zelf opgezet. Hoe kwam je op het idee?
‘Ik kwam in aanraking met een filmmaker die een documentaire wilde maken over één van de eerste Gay Prides in Phnom Penh, de hoofdstad van Cambodja. Ik raakte enthousiast en hielp hem het geld bij elkaar te brengen. Ik besefte dat je deze manier van belangenbehartiging niet veel ziet in Zuidoost Azië. Terwijl je niet meer perse een groot medium nodig hebt om je boodschap te verspreiden. In Zuidoost Azië is de helft van de bevolking jonger dan 25 en die hebben allemaal mobiel internet. Daar kun je op inspelen. Zo is het idee voor de stichting geboren.’
Zuidoost Azië is een groot gebied, waar begin je als nieuwe, kleine stichting?
‘Het is inderdaad een groot werkterrein, en de verschillen per land zijn groot. In Maleisië en Indonesië wordt het steeds moeilijker voor LHBT’s. In landen als India en Myanmar is homoseksualiteit zelfs strafbaar. Terwijl in de Filipijnen de situatie voor deze groepen met sprongen vooruit gaat. We zijn in eerste instantie aan de slag gegaan met Myanmar, Cambodja, Vietnam, Filipijnen. Maar ook in een land als Thailand, dat bekend staat om een open en booming gayscene. Voor zichtbare belangenbehartiging zijn daar nog flinke stappen te maken. Er is bijvoorbeeld behoefte om andere kanten te laten zien van het LHBT-zijn dan het dominerende beeld van travestie en ladyboys. Er is veel meer diversiteit. Wij gaan als stichting overigens niet vertellen hoe het moet, we laten ons leiden door ideeën die uit de lokale communities voortkomen. Het gaat om hun verhalen die daar zeggingskracht hebben.’
Hoeveel maanden per jaar ben je daar, en hoe is het voor jou om daar te zijn?
‘Inmiddels zit ik de helft van het jaar in Azië, en moet ik weer wennen als ik terug in Nederland ben. Maar een deel van het werk speelt zich hier in Nederland af: ervoor zorgen dat de financiering voor projecten rondkomt bijvoorbeeld. De werkcultuur in Azië verschilt flink van wat ik als Nederlander ben gewend. Hier kan ik zes afspraken op een dag plannen, fietsend door Amsterdam. Daar ben ik blij als het me lukt twee, hooguit drie, bijeenkomsten te hebben. Het gebeurt regelmatig dat ik een uur lang zit te wachten op iemand die niet komt opdagen. Voor een deel zit ‘m dat in de schaalgrootte van steden daar en matig openbaar vervoer. In steden van miljoenen mensen zoals Yangon en Manilla is het verkeer vreselijk. Je leert je verwachtingen bij te stellen aan de realiteit.’
Je bent directeur geweest van Hiv Vereniging Nederland. Spelen hiv en aids een rol in de projecten die je aanpakt met Document Our History Now?
‘Zeker. We werken aan een project over hiv-positieven. Het plan is dat we getuigenissen verzamelen, portretten van LHBT’s die leven met hiv, en die op een website publiceren. Vervolgens proberen we mensen ertoe te verleiden die persoonlijke verhalen te lezen. Bij dit project willen we nadrukkelijk proberen om meetbaar te maken wat de impact van de verhalen is. Door bezoekers van de site een paar korte vragen te stellen voorafgaand aan het lezen van de portretten, en achteraf. We hopen daaruit op te kunnen maken of hun houding over hiv en mensen met hiv verandert.’
Stuit je ook op weerstand?
‘Tot nu toe niet. Maar dat zegt niet heel veel, we zijn nog maar net begonnen. In sommige landen hebben we te maken met censuur. Naarmate we verder het publieke domein in trekken, is meer weerstand te verwachten. Vandaar ook dat het zo belangrijk is dat we heel dicht blijven bij de behoeften van de lokale organisaties: wat is volgens hen een handige strategie en de juiste toon.
Lees de rest in hello gorgeous #10
Tekst Caspar Pisters Fotografie Caroline Bijl
